Life Word Mission Mongolia

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 5-р бүлэг

Ёс бус ба завхайрлаас сэрэмжил

5 ¹ Хүү минь, мэргэн ухааныг минь

анхаарч,
Ухаан бодролд минь чих тавигтун.
² Ингэвээс хянамгай чанарыг

сахиж,
Мэдлэгийг уруулдаа нөөцөлнө.
³ Садар эмийн уруул нь

зөгийн бал дуслуулж
Тосноос ч илүү зөөлөн ярьдаг ч
⁴ Хожим тэр нь шарилж мэт

гашуун агаад
Хоёр талдаа иртэй илд мэт

хурц ажгуу.
⁵ Тэр эмийн хөл үхэл уруу уруудна
Түүний алхаа нь Үхэгсдийн оронд

аваачна.
⁶ Тэрээр амийн жимийг

бодож эс цэгнэнэ
Түүний зам мурийжээ,

тэр эс мэднэ.
⁷ Иймд хөвгүүд минь, намайг сонс,
Амнаас минь гарах үгнээс бүү зөр.
⁸ Тэр эмээс явах замаа хол байлга.
Гэрийнх нь үүдээр ч

ойрхон бүү яв.
⁹ Эс тэгвээс хүндлэл чинь

бусдынх болж
Нас жилээ чи харгис нэгэнд

алдах вий.
¹⁰ Хүч юуг чинь хөндлөнгийн хүмүүс завшиж,
Зүтгэлээр олсон юм чинь харь хүний гэрт очих вий.
¹¹ Эцэст нь бие махбод чинь

тэнхээгээ барах цагт
Чи гасалж
¹² “Сургамжийг ямар их үзэн ядав

аа, би
Гэсгээлтийг яасан их

үл ойшоов оо, зүрх минь
¹³ Багш нарынхаа дуу хоолойг

үл сонсож,
Сургагч нараа ч би

чих тавин сонсоогүй,
¹⁴ Хохирол сүйрлийн ирмэгт

одоо тулж иржээ
Хотол түмэн хийгээд чуулган

дотор шүүгджээ” гэж хэлнэ.
¹⁵ Өөрийнхөө усан сангаас уу
Өөрийнхөө худгаас ундрах усыг уу.
¹⁶ Ундарга чинь гудамж уруу,
Усны чинь урсгал талбайгаар нэг

халих ёстой гэж үү?
¹⁷ Эдгээр нь гаднынхных биш
ганцхан чинийх л байг
¹⁸ Ундарга чинь ерөөгдөх болтугай!
Залуудаа гэрлэсэн

эхнэртээ баярла
¹⁹ Энхрийхэн марал,

гоолигхон согоон адил
Эхнэрийн чинь хөх чамайг
ямагт хангалуун байлгаж,
Хайранд нь чи үргэлж

хөлчүүрэх болтугай.
²⁰ Хүү минь, чи садар эмтэй

самуурч,
Харь эмийн цээжийг

тэврэх ёстой гэж үү?
²¹ Хүмүүний замнал ЭЗЭНий

мэлмийн өмнө ил ажгуу.
Хамаг жимийг нь Тэр дэнсэлюү.
²² Хилэнц нь буруутыг баривчилж
Нүглийнхээ уяанд тэр хүлэгдэнэ.
²³ Сургамж дутсанаас болж

тэр үхдэг.
Мунхаглал илүүдсэнээс болж

тэр төөрөлддөг.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 6-р бүлэг

Санаж явах сургамж

6 ¹ Хүү минь, хөршийнхөө төлөө

батлан даалт гаргаж,
Гаднын хүнтэй гар барьсан бол
² Уруулаасаа гарсанд боогджээ,
Амаараа хэлсэнд олзлогджээ,
³ Хүү минь, хөршийнхөө гарт

чи нэгэнт орсон тул
Өөрийгөө авар, даруй үйлд
Яв, өөрийгөө даруу болгож,

хөршөөсөө шалж гуй.
⁴ Нүд чинь нойронд бүү дийлдэг
Зовхи чинь зүүрмэглэлд бүү автаг
⁵ Анчнаас зугтагч гөрөөс мэт
Ангуучийн гараас мултрах

шувуу мэт өөрийгөө авар.
⁶ Яв, шоргоолж юу хийдгийг хар,

ухаан суу, залхуу минь.
⁷ Ямар ч ахлагч, харгалзагч,

захирагч тэдэнд үгүй атал
⁸ Зунаар тэжээлээ бэлдэж,
Ургацаар хүнсээ цуглуулдаг.
⁹ Хэдий хүртэл хэвтэх вэ?
Нойрноосоо хэзээ сэрэх юм,

залхуу минь?
¹⁰ Жаахан унтаж, жаахан дугхийгээд,
Гараа жаахан хумхисаар

хэвтэх зуур чинь
¹¹ Ядуурал дээрээс чинь

дээрэмчин мэт,
Гачаал зэвсэгт дайчин мэт

ирэх вий.
¹² Үл бүтэх хийгээд ёс бус хүний

хэл ам нь гажиж,
¹³ Нүд ирмэн, хөлөөрөө дохиж,

хуруугаараа заана.
¹⁴ Зүрх хорон тэрээр

ёрын мууг сэдэж,
Зөрчил хэрүүлийг ямагт тараана.
¹⁵ Гай гамшиг нь түүн дээр

гэнэт ирж,
Сэхэхгүйгээр тэр хормын төдийд

устгагдана.
¹⁶ ЭЗЭНий үзэн яддаг нь зургаа агаад
Тийм ээ, Түүний сэтгэлийн

жигшүүр нь дараах долоо
билээ.
¹⁷ Дээгүүр хардаг нүд,
Худал хэлдэг хэл,
Гэмгүйн цусыг урсгагч гар,
¹⁸ Гэм хортой санааг сэдэгч зүрх,
Ёрын мууд яаран гүйгч хөл,
¹⁹ Гүжирддэг хуурамч гэрчлэгч

болон
Ах дүүст зөрчлийг тараагч нар

ажээ.
²⁰ Эцгийнхээ тушаалуудыг сахь, хүү

минь.
Эхийнхээ заасан хуулийг бүү

орхи, үр минь.
²¹ Зүрхнээсээ үүнийг байнга уя,
Хүзүүгээ үүгээр ороо.
²² Энэ нь явахад чинь удирдаж,
Нойрсоход чинь хамгаалан,
Сэрэхэд чинь чамтай ярина.
²³ Тушаал нь дэнлүү,
Хууль заавар нь гэрэл,
Сургамжит зэмлэлүүд нь

амийн зам.
²⁴ Ёрын эмээс ч тэр,
Садар эмийн наалинхай үгсээс ч

тэр,
чамайг хамгаална.
²⁵ Гоо үзэсгэлэнг нь зүрхэндээ

бүү оруул.
Гоёмсог харцанд нь бүү олзлогд.
²⁶ Биеэ үнэлэгчийн төлөөс

зүсэм талх.
Бусдын эхнэрийн төлөөс

нандин амийн нэхэл.
²⁷ Хувцсаа шатаахгүйгээр хүн

гал өвөртөлж чадна гэж үү?
²⁸ Хөлөө түлэхгүйгээр хүн халуун

нүүрсэн дээгүүр явж чадах

уу?
²⁹ Хөршийнхөө эхнэр дээр ордог хүн

ийм буюу.
Хөршийнхөө эхнэрт хүрдэг

хүн бүхэн шийтгэгдюү.
³⁰ Өлсөхийн эрхэнд өөрийгөө цатгах

гэж хулгайлагч хулгайч үл

жигшигдэнэ.
³¹ Гэсэн ч баригдваас тэр

долоо нугалан төлж,
Гэр орныхоо хамаг эд хогшлыг

өгнө.
³² Гэтэл эмэгтэй хүнтэй завхайрагч

хүн ухвар мөчид агаад
Энэ үйлдлээрээ тэр

өөрийгөө хөнөөдөг.
³³ Тэрээр шарх, гутамшгийг амсавч
ичгүүр нь хэзээ ч арилахгүй.
³⁴ Учир нь хардалт нь эр хүний

хилэнг бадраана.
Өс хонзонгийн өдрөө

тэр үл өршөөнө.
³⁵ Ямар ч төлөөсийг тооцохгүй,
Ямар ч агуу бэлгийг авахгүй.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 7-р бүлэг

Завхайрлын хуурамч өнгө

7 ¹ Хүү минь, үгийг минь сахь.
Тушаалуудыг минь дотроо

нандигнаж яв.
² Тушаалуудыг минь сахиж амьдар.
Хууль зааврыг минь

нүдний цэцгий мэт
³ Эдгээрийг хуруунууддаа ороо,
Тэдгээрийг зүрхнийхээ самбарт

бич.
⁴ Мэргэн ухаанд “Та миний эгч

мөн” гэж хэлэгтүн!
Ухаарлыг дотнын андаа гэж

дуудагтун!
⁵ Садар эм болон үгээрээ зусардах

хөндлөнгийн эмээс
Энэ л чамайг хамгаална.
⁶ Гэрийнхээ цонхны сараалжаар

гадагш нэг хартал
⁷ Гэнэн хөвгүүдийн дундах

ухваргүй нэг залууг ажтал
⁸ Өнөөх нь тэр эмэгтэйн гудамжийг

хөндлөн гарч, гэр уруу нь

замнасан нь
⁹ Үдшийн бүрий болон

оройн цагаар,
шөнө дунд, харанхуйгаар ажээ.
¹⁰ Эмэгтэй ч өнөөхийг угтан гарч ирлээ.
Янхан мэт хувцасласан бөгөөд

зүрх нь зальхай байлаа.
¹¹ Тэр эмэгтэй дуу чангатай,

даруулгагүй нэгэн бөгөөд
Гэртээ ч үл тогтоно.
¹² Гудамжинд ч, олон хөлийн газарт ч,
Булан тохойн ард ч тэр отох

ажгуу.
¹³ Өнөөхийг тэврэн авч үнсээд,
Нүүрэмгий нь аргагүй тэр эм

түүнд
¹⁴ “Эвийн тахил надад байна
Ам тангаргаа өнөө биелүүлсэн тул
¹⁵ Чамтай учрахаар гарав, би.
Чамайгаа хайн гартал

чамайг олов, би!
¹⁶ Ор дэрээ би өнгө алагласан,
Египетийн маалинган даавуун

бүтээлгүүдээр бүтээв.
¹⁷ Орон дотроо би мирр, зуун наст,

шанц зэргийг анхилуулан

цацав.
¹⁸ Ирээч, өглөө хүртэл янаг хайраа

бүрэн эдэлье.
Амраглан жаргацгаая.
¹⁹ Нөхөр эзгүй
Алс холын аянд мордсон.
²⁰ Тэрээр зоостой хүүдийг авч одов.
Тэргэл сартай өдөр л буцаж ирнэ”

гэв.
²¹ Зөндөө олон ятгалгаараа

өнөөх эрийг уруу татаж,
Зөөлөн уруулаараа

толгойг нь эргүүлж амжив.
²² Өнөөх нь эмэгтэйн араас
Нядалгаа уруу явж буй шар мэт
Занганд цовхчих хандгай мэт

дагах нь
²³ Сумны зэв элгийг нь нэвт сүлбэх

хүртэл бөлгөө.
Урхи уруу яарах

жигүүртэн лугаа адил
Амь юугаараа төлнө гэдгээ

эс мэднэ.
²⁴ Иймд хөвгүүд минь, намайг сонс.
Амнаас гарах үгэнд минь

анхааралаа хандуул.
²⁵ Зүрх чинь тэр эмийн зам уруу

бүү эргэг.
Жим уруу нь бүү төөрөлд.
²⁶ Түүнд шархлуулан хаягдагсад

олон
Түүнд алуулсан эрс тоймгүй.
²⁷ Ийм эмийн гэр

Үхэгсдийн оронд хүрдэг зам

агаад
Үхлийн танхимууд хүртэл

уруудмуй.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 8-р бүлэг

Мэргэн ухааны бэлэг

1 Мэргэн ухаан дуудаагүй гэж үү?
Бодрол дуугаа хадаагаагүй гэж үү?
² Замын дэргэдэх өндөрлөгийн

 оройд ч,
Жимүүдийн бэлчирт ч тэрээр

 зогсоно.
³ Гулдан хаалганы дэргэд, хотод

 орох газарт,
Хаалгануудын үүдэнд ч тэрээр

 чангаар хашхирна.
⁴ “Хүмүүс ээ, та нарыг би

 дуудаж байна.
Дуу хоолой минь хүний хөвгүүдэд

 хандана.
⁵ Гэнэнчүүд ээ, саруул ухааныг

 ухагтун,
Мулгуучууд аа, зүрхний ухаарлыг

 авагтун.
⁶ Сонсогтун, учир нь би

 сурвалжит зүйлсийг ярина.
Уруулаа нээхэд минь

 чигч шударга зүйлс гарна.
⁷ Учир нь ам минь

 үнэнийг өгүүлдэг.
Уруул минь гэм бурууг жигшдэг.
⁸ Амнаас минь гарах үг бүр зөвт
Аливаа муруйж хазайсан хийгээд

 гажсан юм
Тэдгээр дотор огт үгүй.
⁹ Тэдгээр нь ухаарагч нэгэнд

 тов тодорхой бөгөөд
Мэдлэгийг олж авагсдад зөв

 зүйтэй юм.
¹⁰ Цалин цагаан мөнгийг бус,

 сургамжийг минь авагтун,
Шилж авсан алтнаас

 мэдлэгийг авсан нь дээр.
¹¹ Мэргэн ухаан нь эрдэнэсээс ч

 илүү үнэтэй
Хүсэл татагч бүхэнтэй ч

 зүйрлэшгүй билээ.
¹² Мэргэн ухаан би хэрсүү ухаантай

 хамт оршдог бөгөөд
Мэдлэг, хянамгай чанарыг олдог.
¹³ ЭЗЭНээс эмээхүй нь

 ёрын мууг

 үзэн ядах явдал юм.
Бардамнал, ихэмсэг зан,
ёрын муу зам хийгээд гажсан

 амыг би жигшдэг.
¹⁴ Зөвлөгөө хийгээд саруул ухаан нь

 минийх.
Би болбоос ухаарал мөн.
Хүч нь минийх.
¹⁵ Хаад надаар хаанчилдаг.
Захирагчид надаар шударга ёсыг

 тогтоодог.
¹⁶ Захирагчид, язгууртнууд,
Газрыг зөвтөөр шүүдэг бүхэн

 надаар захирдаг.
¹⁷ Намайг хайрлагсдыг би хайрлана.
Намайг хичээнгүйлэн хайгсад

 намайг олно.
¹⁸ Баялаг, алдар суу,
үргэлжид байх хөрөнгө ба

 зөвт байдал надад бий.
¹⁹ Үр жимс минь алтнаас ч,
Шижир алтнаас ч илүү дээр.
Үр ашиг минь цалин цагаан

 мөнгөнөөс ч дээр.
²⁰ Би шударга ёсны харгуйгаар,
шударга шүүлтийн жимээр

 явдаг нь
²¹ Намайг хайрлагсдад

 эд хөрөнгийг хүртээж
Эрдэнэсийн санг нь

 дүүргэхийн тулд юм.

Бүтээл ба мэргэн ухаан

²² Эрт цагийн үйлсээсээ өмнө,

 замынхаа эхнээс авахуулан
ЭЗЭН намайг бүтээсэн.
²³ Өнө мөнхөөс, газрын цаг

 хугацааны эхлэлээс
Би тогтоогдсон байсан.
²⁴ Оёоргүй гүн үгүйд,

 оргилох булаг оргүйд
би гарсан юм.
²⁵ Уулс толгодыг босгохын өмнө,
би гарсан юм,
²⁶ Газар дэлхий, тариан талбай хийгээд
Ертөнцийн тоосонцрын дээжийг ч
Тэр бүтээгээгүй байхад,
²⁷ Тэнгэрийг бүтээж,
Оёоргүй гүний гадаргуу дээр
тойрог хязгаарыг сийлж байхад
Би тэнд байсан.
²⁸ Дээр нь огторгуйг тогтоох үед мөн

 оёоргүй гүний булгууд бий

 болоход,
²⁹ Тушаалыг нь ус зөрчихгүйн тулд
Тэнгист зарлигаа тогтоож байхад,
Газрын суурийг тавихад
Би тэнд байсан юм.
³⁰ Би тэгэхэд хажууд нь урлаач,
Өдрөөс өдөрт бахдал нь байж
Өмнө нь үргэлж баярлаж байсан.
³¹ Түүний дэлхий ертөнцөд баясаж,
Хүний хөвгүүдээр бахдан байв.
³² Иймээс хөвгүүд минь, намайг

 сонсогтун,
Замыг минь сахигсад ерөөлтэй еэ.
³³ Сургамжид дуулгавартай байж

 ухаантай бологтун,
Тэдгээрийг бүү үл тоомсорло.
³⁴ Дааман хаалганы минь дэргэд

 өдөр бүр харуулдан
Үүдний минь хатавчинд хүлээж,
намайг сонсдог хүн ерөөлтэй еэ.
³⁵ Намайг ологч нь

 амийг үнэхээр олж,
ЭЗЭНээс тааллыг нь хүртэх атал
³⁶ Надад нүгэл үйлддэг нь

 өөрийгөө хорлоно.
Намайг үзэн ядагч бүхэн

 үхлийг хайрлагчид болой” гэв.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 9-р бүлэг

Мэргэн ухааны найр

9 ¹ Байшингаа барьж,

долоон баганаа урлав,
мэргэн ухаан.
² Малаа нядлан дарсаа хольж бас

ширээгээ засжээ, тэрээр.
³ Хотын хамгийн өндөрлөгөөс

тэрээр
зарц бүсгүйчүүдээ илгээн зар

тараана
⁴ “Гэнэн нэгэн нь наашаа эргэгтүн!”

гээд
Ухвар мөчид нэгэнд тэрээр
⁵ “Нааш ир, талхнаас минь зоогло
Хольсон дарснаас минь уугтун.
⁶ Гэнэн явдлаа орхин амьд яв
Ухаарлын замаар яв!” гэж

хэлдэг.

Эгэл сургамжууд

⁷ Басамжлагчийг залруулваас
Үл хүндлэлийг хураана.
Буруутыг зэмлэвээс
Өө толбыг хүртэнэ.
⁸ Басамжлагчийг бүү зэмлэ,
Тэр чамайг үзэн ядна.
Мэргэнийг зэмлэ,
Тэр чамайг хайрлана.
⁹ Мэргэнд соёрх
Тэрээр улам мэргэн болно.
Зөвтийг сурга,
Тэрээр мэдлэгээ арвижуулна.
¹⁰ ЭЗЭНээс эмээхүй нь
Мэргэн ухааны эхлэл.
Ариун Нэгэнийг мэдэх нь

ухаарал.
¹¹ Учир нь өдөр хоног чинь надаар

уртсах.
Амьдралын он жилүүд чамд

нэмэгдэх.
¹² Чи мэргэн бол өөртөө л мэргэн

байгаа хэрэг.
Чи басамжилдаг аваас өөрөө л

үүнийгээ үүрэх болно.

Мунхагийн урилга, амлалт

¹³ Мулгуу эмэгтэй нь

чимээ дуулиантай.
Гэнэн агаад тэр юу ч мэддэггүй.
¹⁴ Гэрийнхээ үүдэнд,

хотын өндөрлөг газруудын
суудал дээр тэр суун
¹⁵ Харгуй замаараа цэх алхан

явагсдыг дууддаг.
¹⁶ “Гэнэн нэгэн нь нааш эргэгтүн”

гээд
Ухвар мөчид нэгэнд тэрээр
¹⁷ “Хулгайн ус чихэрлэг
Нууцалсан талх амттай” гэдэг.
¹⁸ Үхдэл болохоо тэрээр

эс харах агаад
Үхэгсдийн орны гүнд тэр эмийн

зочид буйг эс мэдэх ажээ.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 10-р бүлэг

Соломоны мэргэн үгс

10 ¹ Соломоны сургаалт үгс.
Мэргэн хүү эцгийн баяр

баясгалан,
Мулгуу хүү эхийн зовлон.
² Буруугаар олдсон эрдэнэс

ашиг эс авчрах.
Зөвт байдал үхлээс гэтэлгэх.
³ Зөвт хүний өлсөхийг ЭЗЭН эс

тэвчих.
Буруутын хомхойрлыг харин

хөсөр хаях.
⁴ Гар лазан аваас ядуу зүдүүг авчрах.
Гар хичээнгүй аваас баян

чинээлэг болгох.
⁵ Ухаалаг хүү зунаар жимс түүх.
Ургацын цагт нойртой хүү

гутамшгийг хураах.
⁶ Ерөөл нь зөвтийн тэргүүн дээр

орших.
Хүчирхийлэл нь буруутын аманд

нууцлагдах.
⁷ Зөвтийн дурсамж нь ерөөл.
Буруутын нэр нь ялзрал.
⁸ Мэргэн зүрх тушаалыг хүлээж

авна.
Чалчаа мунхаг сүйрнэ.
⁹ Өөлөх гэмгүй явагч нь аюулаас

ангид.
Замаа муруйлгагч нь илчлэгдэнэ.
¹⁰ Нүдээ ирмэгч нь гай тотгорыг

авчирна.
Чалчаа мунхаг нь сүйрнэ.
¹¹ Зөвтийн ам нь амийн ундарга.
Буруутын аманд хүчирхийлэл

нууцлагдах.
¹² Үзэн ядалт эвдрэлцлийг төрүүлэх.
Хайр бүх гэмт үйлдлийг далдлах.
¹³ Ухаарагчийн амнаас мэргэн ухаан

олдоно.
Ухвар мөчдийн нуруунд саваа

зориулагдана.
¹⁴ Мэргэд мэдлэгийг хуримтлуулна.
Мунхгийн ам сүйрэлд ойртоно.
¹⁵ Баячуудын хөрөнгө баячууддаа

бэхлэлт цайз.
Ядуусын үгүйрэл ядуустаа балгас.
¹⁶ Зөвтийн ацаг хөлс нь амь.
Буруутын үр ашиг нь нүгэл.
¹⁷ Сургамжийг сахидаг хүн

амийн харгуйгаар.
Гэсгээлийг хэрэгсдэггүй хүн

төөрлийн жимээр.
¹⁸ Худалч уруул үзэн ядалтаа

нууцлах.
Мулгуу хүн базаахгүй үг тараах.
¹⁹ Үг олшроход гэмт үйлдэл

зайлшгүй.
Хэлээ захирагч хэрсүүгээс

зайлбаргүй.
²⁰ Зөвтийн хэл цэвэр мөнгө.
Буруутын зүрх үнэ цэнэгүй.
²¹ Зөвтийн уруул олныг тэжээх.
Мунхгуудын үхэл ухаан дутахаас

болох.
²² ЭЗЭНий ерөөл баяжуулах бөгөөд
Зовлон зүдүүр үл нэмнэ.
²³ Булай үйл хийх нь

мулгууд баясгалан.
Мэргэн үйл нь

ухаарагч нэгэнд таалал.
²⁴ Буруутын дээр айдаг юм нь буух.
Зөвтийн хүсэл соёрхогдох.
²⁵ Хуй салхи шуурчээ,
буруутууд алга болох.
Зөвт нь мөнхийн суурьтай байх.
²⁶ Залхуу хүн заран илгээгчдэдээ
Шүдэнд орсон цуу,

нүдэнд орсон утаа мэт.
²⁷ ЭЗЭНээс эмээхүй нь

амьдралыг уртасгах.
Буруутын он жилүүд богиносох.
²⁸ Зөвтийн найдвар нь

баяр хөөр авчирдаг.
Буруутын хүлээлт хоосон хоцордог.
²⁹ ЭЗЭНий зам өөлөх гэмгүйд

өмөг түшиг,
Ёс бусыг үйлдэгсдэд сүйрэл.
³⁰ Зөвт нь мөнхөд үл хөдлөх.
Буруут нь газрыг эс өвлөх.
³¹ Зөвтийн ам мэргэн ухааныг

гаргана.
Хорон хэл харин огтлогдоно.
³² Зөвтийн уруул тааллыг,
Буруутын ам хор хөнөөлийг л

мэднэ.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 11-р бүлэг

11 ¹ Дэнс хуудуутай аваас

ЭЗЭНд жигшил.
Туухай төгс болбоос

Түүнд тааламж.
² Дээрэнгүй нь үл хүндлэлийг

дагуулна.
Дарууд мэргэн ухаан оршино.
³ Чигч шударга хүмүүсийг
хоёргүй үнэнч нь удирдах
Бачит хүмүүсийг
худал хуурмаг нь хөнөөх.
⁴ Уур хилэнгийн өдөр

баялаг тус үл болмуй
Үхэл ирвээс

зөвт байдал л чөлөөлмү.
⁵ Зөвт байдал нь гэм зэмгүй хүний

замыг тэгшлэх.
Бурууталдаа цөвт нэгэн ойчих.
⁶ Чигч шударга хүмүүсийг

зөвт байдал нь аврах.
Зальхай хүмүүс

хомхойролдоо баригдах.
⁷ Буруутыг үхэхэд хүлээлт нь

ор мөргүй болох.
Хорон муугийн горьдлого нь ч

тасрах.
⁸ Зөвт нь зовлон шаналангаас гарч,
Буруут нь түүний оронд орму.
⁹ Сүсэг бишрэлгүй нь

амаараа хөршөө хөнөөнө.
Зөвт хүн мэдлэгээр аврагдана.
¹⁰ Зөвтүүдийг дэвжихэд

хотоороо баярлах.
Буруутууд мөхөхөд уухай

хадаах.
¹¹ Чигч шударга хүмүүсийн ерөөлөөр

хот нь дэвжин дээшлэх.
Буруутуудын ам түүнийг

доош нураах.
¹² Хөршдөө зэвүүцэгч нь

ухвар мөчид.
Ухаан бодролтой хүн дуугүй.
¹³ Илүү үгтэн нууцыг задруулах.
Итгэлт сүнстэн хэргийг нууцлах.
¹⁴ Удирдамжгүй аваас

ард түмэн мөхөх.
Харин олон зөвлөхтэй аваас

аврагдах.
¹⁵ Гаднын хүний төлөө

батлан даах нь
гай гамшиг авчрах.
Үүнээс зайлсхийгч нь

аюулгүй суух.
¹⁶ Нигүүлсэнгүй эмэгтэй

алдрыг авах.
Шаргуу дайчин эр баялгийг олох.
¹⁷ Энэрэнгүй хүн

амин сэтгэлээ тэтгэнэ.
Хэрцгий ширүүн хүн

лайгаа эдэлнэ.
¹⁸ Буруут нь хуурмаг хонжоо олно.
Зөвийг таригч нь

жинхэнэ шагнал хүртэнэ.
¹⁹ Зөвийг тууштай дагавал амийг.
Буруу мууг мөшгөвөл үхлийг.
²⁰ Бачит зүрхтэн

ЭЗЭНий жигшлийг

төрүүлдэг бол
Гэм зэмгүй алхагч нь

Түүний таалалд нийцдэг.
²¹ Буруут нь шийтгэлгүй хоцрохгүй

нь баттай.
Зөвтийн үр удам

чөлөөлөгдөх нь лавтай.
²² Үзэсгэлэнтэй атлаа

ухваргүй эмэгтэй нь
Гахайн хоншоорт зүүсэн

алтан гархи мэт ажгуу.
²³ Зөвтийн хүсэл зөвхөн сайныг.
Буруутын горьдлого уур хилэнг.
²⁴ Харамгүйгээр тараах хүн арвижих.
Хэт гамнах хэрнээ

ядуу тарчиг болох.
²⁵ Ерөөлийн хүн тосон чөмөглөх.
Өрөөлийг ундлагч

өөрөө ундлуулах.
²⁶ Үр тариагаа нууцалдаг нэгнийг

хүмүүс зүхнэ.
Үүнийгээ харин худалдагчийн

толгой дээр ерөөл оршино.
²⁷ Сайныг хайгч нэгэн ивээл

тааллыг олох.
Ёрын мууг хөөцөлдөгч нэгэн дээр

тэр нь ирэх.
²⁸ Зөөрөндөө найдагч нь зулгарах.
Зөвт нь навч адил дэлгэрэх.
²⁹ Гэртээ лай таригч салхийг өвлөнө.
Мунхаг нь мэргэн зүрхтний боол

болно.
³⁰ Зөвт хүний үр жимс нь

амийн мод.
Мэргэн хүн бусдыг өөртөө татах.
³¹ Зөвт нь хүртэх ёстойгоо

газар дээр хүртдэг бол
Буруут хийгээд нүгэлт нь

хэр илүү хүртэх бол!

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 12-р бүлэг

12 ¹ Сургамжийг хайрлагч нь

мэдлэгт хайртай.
Гэсгээлтийг зүхэгч нь

харанхуй бүдүүлэг.
² Сайн хүн ЭЗЭНий тааллыг олдог.
Баширыг сэдэгчийг

Тэр буруутгадаг.
³ Гэм буруугаар хүн эс оршин

тогтнох.
Зөвтийн үндэс хэзээд

хөдөлшгүй байх.
⁴ Зохистой сайн эхнэр

нөхрийн титэм.
Гутамшигт эхнэр ясанд нь буглах

идээ бээр.
⁵ Зөвтийн санаа зүйтэй.
Буруутын удирдамж хуудуутай.
⁶ Буруутын үгс нь цус урсгахаар

отно.
Чигч шударга хүмүүсийн ам

тэднийг аварна.
⁷ Буруутууд үлдэхгүй сүйрч устана.
Зөвтийн орон гэр нь бат зогсоно.
⁸ Хэрсүү хүн хүндэтгэл магтаалыг.
Гуйвдаг зүрх гадуурхлыг.
⁹ Талх хомс

өөрийгөө өргөмжилснөөс
Туслах зарцтай

хүндлэлгүй нэгэн нь дээр.
¹⁰ Зөвт нэгэн малынхаа амийг ч

хэрэгсэх
Буруутуудын энэрэл нь ч

үл хэлтрүүлэх.
¹¹ Газраа тариалагч цадах талхтай.
Утгагүй хоосныг мөшгөгч

ухаан хомстой.
¹² Буруут нь ёрын муу олзыг хүснэ.
Зөвтийн үндэс үр жимс ургуулна.
¹³ Цөвт муу нь уруулынхаа гэмт

үйлдэлд урхидуулна.
Зөвт нь зовлон шаналангаас ч

зайлна.
¹⁴ Амных нь үр жимс хүнийг

сайнаар цатгадаг.
Гарынх нь үйлс эргээд хүмүүнд

цутгадаг.
¹⁵ Мунхгийн зам нүдэнд нь зөв.
Мэргэн нэгэн зөвлөгөөг сонсох.
¹⁶ Мунхгууд уураа даруй үзүүлэх.
Хэрсүү нь басамжлалыг

үл хэрэгсэх.
¹⁷ Үнэнийг яригч нь зөвийг.
Хуурамч гэрчлэгч заль мэхийг.
¹⁸ Бодлогогүй яриа нь

илдээр дүрэх мэт.
Харин мэргэн хүний хэл

илааршлыг авчрах.
¹⁹ Үнэнч уруул үүрдийг авах.
Худалч хэл хормыг л давах.
²⁰ Ёрын мууг сэдэгсдийн зүрхэнд

заль мэх.
Амар тайвныг зөвлөгсдөд

баяр баясгалан.
²¹ Зөвтийг хор хөнөөл нөмрөхгүй.
Буруутын гай тотгор дундрахгүй.
²² Худалч уруул ЭЗЭНд жигшүүр.
Хуудуугүй загнагсад Түүнд

таалал.
²³ Хэрсүү нэгэн мэдлэгээ далдлах.
Мулгуучуудын зүрх

мунхаглалаа зарлах.
²⁴ Зүтгэлтэй хүний гар

удирдан дагуулна.
Лазан хүн албадлагын ажил хийнэ.
²⁵ Шаналал хүмүүний зүрхийг

дарамтлах.
Сайн үг баярлуулах.
²⁶ Зөвт нь хөршдөө хөтөч болох.
Буруутын зам бусдыг будлиулах.
²⁷ Лазан нь ангийн махаа ч

эс шарах атал
Зүтгэлт нь үнэт өмчийг олно.
²⁸ Зөвийн харгуйд амь.
Зам дээр нь үхэл үгүй.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 13-р бүлэг

13 ¹ Мэргэн хүү

эцгийнхээ сургамжийг авах.
Басамжлагч нь зэмлэлийг

үл сонсох.
² Амныхаа үр жимснээс хүн

сайныг иднэ.
Зальхай хүмүүс

хүчирхийллийг хүснэ.
³ Амаа захирах нь

амийн хамгаалалт.
Уруулаа ангалзуулах нь сүйрэл.
⁴ Залхуугийн сэтгэл өлөн байвч

үл хүртэнэ.
Хичээнгүй нэгний сэтгэл цадна.
⁵ Худал хуурмагийг зөвтөн нь

зүхнэ.
Буруутыг ичгүүр, гутамшиг

дагана.
⁶ Гэмгүй нэгнийг

зөвт байдал нь өмгөөлөх.
Гэм буруу нь

нүгэлтнийг хөмрүүлэх.
⁷ Хоосон хэрнээ баян аяглах.
Хөрөнгөтэй атлаа ядуу царайлах.
⁸ Хүний баялаг амийнх нь төлөөс

буюу.
Хоосон ядуу нь занал эс сонсюу.
⁹ Зөвтийн гэрэл бадарна.
Буруутын дэнлүү бөхнө.
¹⁰ Их зангаас мэтгэлцээн маргаан.
Зөвлөгөөг авагсдад мэргэн ухаан.
¹¹ Гэнэт олсон эд хөрөнгө хорогдох.
Хөдөлмөр шингэсэн аваас

арвижих.
¹² Найдвар сунжирваас

зүрхний өвчин.
Хүсэл биелвээс амийн мод.
¹³ Үгийг үл тоомсорлох нь өр.
Зарлигаас эмээх нь шагнал.
¹⁴ Мэргэний сургаал болбоос

амийн ундарга.
Үхлийн занганаас

энэ л зайлуулдаг.
¹⁵ Бодол сайн аваас нигүүлсэл.
Бачит хүмүүсийн зам бэрх.
¹⁶ Хашир хэрсүү нь

бодолтой үйлдэх.
Харин мунхаг нь

мулгуугаа дэлгэх.
¹⁷ Элч буруут аваас гай зовлон.
Элч нь итгэлт болбоос илааршил.
¹⁸ Сургамжийг үл ойшоогчдод
ядуурал ба үл хүндлэл.
Гэсгээлтийг сахигчдад алдар хүнд.
¹⁹ Хүсэл биелэх нь сэтгэлийн бурам.
Ёрын муугаасаа салах нь

мулгууд ичгүүр.
²⁰ Мэргэнийг дагавал мэргэн.
Мулгуутай нөхөрлөвөл хорлол.
²¹ Нүгэлтнүүдийг мөшгөдөг нь

гай зовлон.
Зөвт хүмүүсийг шагнадаг нь

сайн сайхан.
²² Сайн хүний өв ач гучдаа
Нүгэлт нэгэн эд хураавч зөвтөд.
²³ Ядуу хүний талбайд

арвин хүнс байх боловч
Шударга шүүлт үгүй бол
Тэр нь хамагдан арилна.
²⁴ Хүүгээ саваанаасаа хэлтрүүлэгч

нь
түүнийг үзэн ядагч юм.
Хүүгээ сахилгажуулахдаа хойрго

бус нь түүнийг
хайрлагч юм.
²⁵ Зөвт нь сэтгэлээ цадтал хооллох.
Буруутын гэдэс өлөн хоосон явах.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 14-р бүлэг

14 ¹ Мэргэн эмэгтэй

гэрээ төвхнүүлэх.
Мунхаг нь гэрээ гардан нураах.
² Чигч алхагч нэгэн ЭЗЭНээс эмээх.
Замаасаа гажигч хүн

Түүнийг жигших.
³ Мунхагуудын ам нуруун дундуур нь

татах саваа.
Мэргэний уруул

өөрсдийг нь хамгаалах.
⁴ Шар эс байваас тэжээлийн тэвш

хоосон.
Шарын хүч байх аваас

орлого арвин.
⁵ Гэрч итгэмжит аваас үл хуурах.
Гэрч хуурамч болбоос

худал үгс урсгах.
⁶ Басамжлагч мэргэн ухааныг хайвч

эс олох.
Ухаарагч нэгэнд мэдлэг нь

хялбар байх.
⁷ Мулгуутай ханилагч нь
Ухаарлын уруулыг эс сонсмуй.
⁸ Хэрсүүгийн мэргэн ухаан нь
замаа ухаарах явдал.
Мулгуугийн мунхаглал нь

заль мэх.
⁹ Ялын тахилыг мунхгууд басах.
Бурханы таалалд чигч шударга

хүн баясах.
¹⁰ Зовогч зүрх зовлонгоо мэдэх.
Баяр хөөрийг нь гаднын хүн

үл хуваалцах.
¹¹ Гэм буруутнуудын өргөө нурах.
Чигч шударга хүмүүсийн

овоохой дэвжих.
¹² Хүнд өөрт нь зөв мэт зам
Харин эцэс нь үхлийн зам.
¹³ Инээж байвч

зүрх хөндүүрлэж болох.
Хөөрөн баясахын эцэс

уй гашуу ирж болох.
¹⁴ Тэрслүү зүрхтэн замнаснаараа авна.
Сайн хүн ч үйлдсэнээрээ хүртэнэ.
¹⁵ Гэнэн хүн үг бүхэнд итгэх.
Хэрсүү хүн алхмаа ухаарах.
¹⁶ Мэргэн нь эмээж,

ёрын муугаас зайлсхийх.
Мунхаг нь догширч адгах.
¹⁷ Цочмог ууртай нь мулгууг үйлдэх.
Баширыг сэдэгч үзэн ядагдах.
¹⁸ Гэнэнчүүдийн өв мулгуу.
Ухаалгуудын титэм нь мэдлэг.
¹⁹ Ёрын муу нь сайны өмнө сөгдөх.
Буруутан нь зөвтийн үүдэнд

сөхрөх.
²⁰ Ядуу хүн хөршдөө хүртэл зүхэгдэх

атал
Баян хүнд найз нөхөр олон.
²¹ Хөршөө гадуурхагч нь нүгэлтэн.
Ядуу зүдүүг нигүүлсэгч жаргалтай

яа.
²² Ёрын мууг сэдэгчид
Төөрөлд хүрэх бус уу?
Харин сайныг сэдэгчид
Хайр энэрэл ба үнэнийг олюу.
²³ Зүтгэл бүхэн ашиг авчрах
Хоосон яриа ядууралд хүргэх.
²⁴ Мэргэдийн титэм нь

тэдний баялаг.
Мулгуучуудын мунхаглал нь

ердөө л мунхаглал.
²⁵ Үнэнч гэрч амийг аврах.
Худлыг тургигч нь урвагч.
²⁶ ЭЗЭНээс эмээгчдэд бат итгэл.
Энэ нь хүүхдүүдэд нь хоргодох

газар.
²⁷ ЭЗЭНээс эмээхүй нь амийн

ундарга.
Үхлийн занганаас энэ л

зайлуулдаг.
²⁸ Түмэн олон болбоос хааны сүр

хүч
Албатгүй ноён мөхөлд.
²⁹ Уурлахдаа удаан нь ухаан дүүрэн.
Түргэн зантай нь мунхаглалыг

дээдэлнэ.
³⁰ Махбодын амь нь уужуу зүрх.
Ясыг ялзруулагч нь хүсэл тачаал.
³¹ Ядууг дарлах нь
Бүтээгчийг нь доромжилж буй

хэрэг.
Үгээгүйд элэгсэг хандагч нь
Түүнийг хүндэтгэж буй хэрэг.
³² Буруутан муу үйлийнхээ төлөө
хөсөр хаягдах.
Зөвт нэгэн үхсэн ч
хоргодох газар олох.
³³ Мэргэн ухаан, ухаардаг нэгний
зүрхэнд нутаглах.
Мунхгуудын зүрхнээс тэр эс

олдох.
³⁴ Үндэстний алдар зөв шударгад.
Ард түмний гутамшиг нүгэлд.
³⁵ Хааны таалал мэргэн зарцад.
Түүний хилэн гутамшгийг

авчрагчдад.