Life Word Mission Mongolia

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 15-р бүлэг

15 ¹ Эелдэг хариулт уурыг

зайлуулах.
Эвгүй үгс хилэнг хөдөлгөх.
² Мэргэдийн хэл мэдлэг тараах.
Мулгуучуудын ам

мунхаглал оргилуулах.
³ ЭЗЭНий мэлмий хаа сайгүй.
Ёрын муу хийгээд сайныг ч бас

харах.
⁴ Амарлингуй хэл амийн мод.
Хазааргүй хэл сүнсний бусниулал.
⁵ Эцгийн сургамж мунхагт

эс тоомсорлогдох.
Түүний гэсгээлийг

хэрсүү нэгэн сахих.
⁶ Зөвт хүний гэрт арвин их баялаг.
Буруутын орлого

харин лай ланчиг.
⁷ Мэргэн хүний уруул
Мэдлэг дэлгэрүүлдэг бол
Мулгуучуудын зүрх тийм бус.
⁸ Буруутын өргөл ЭЗЭНд адлагдах.
Чигч шударга хүмүүсийн залбирал
Түүнд таалагдах.
⁹ Буруутын зам ЭЗЭНд жигшүүр.
Зөвийг мөшгөгчийг Тэр хайрлана.
¹⁰ Замаасаа гажигсдад хатуу сахилга.
Гэсгээлтийг үзэн ядагсдад үхэл.
¹¹ Үхэгсдийн орон хийгээд Сүйрлийн газар
ЭЗЭНий өмнө байхад
Хүний хөвгүүдийн зүрх бүр ч ил

бус уу?
¹² Басамжлагч нь зэмлэгчийг

хайрладаггүй.
Тэрээр мэргэн хүн уруу зүглэхгүй.
¹³ Зүрх хөгжилтэй бол царай

тунгалаг.
Зүрх шаналахад сүнс зовууртай.
14 Ухаарагч хүний зүрх

мэдлэгийг эрэх.
Мулгуучуудын ам

мунхаглалд идээших.
¹⁵ Шаналагчдын өдрүүд

хэцүүгээр дүүрэн.
Хөгжилтэй зүрхэнд

найр наадам дүүрэн.
¹⁶ ЭЗЭНээс эмээн хомсхон суух нь
Асар их хөрөнгөтэй бас

түгшүүртэй сууснаас дээр.
¹⁷ Үзэн ядалтаар бордсон

шарын махнаас,
Үнэн хайр буй газрын

өвсөн хоол дээр.
¹⁸ Хурц зантай хүн хэрүүл өдөөх.
Уурлахдаа удаан хүн

маргааныг намжаах.
¹⁹ Залхуугийн зам

сундуугаар дүүрэн.
Чигч шударгын жим

шулуун чигээрээ.
²⁰ Мэргэн хүү эцгийгээ баярлуулах

атал
Мулгуу хүн эхийгээ ч

үл тоомсорлох.
²¹ Ухаан тарчиг мунхаглалд хөөрөх.
Ухаарагч хүн цэх замаар явах.
²² Зөвлөмж дутсанаас

төлөвлөгөө бүтэлгүйтэх.
Зөвлөх олон болбоос

бүтэмжтэй болох.
²³ Онож хэлсэн хариултад

хүн бүр баярладаг.
Цагаа олсон үг юутай сайхан бэ!
²⁴ Бодлоготой хүнийг

амийн зам дээш хөтлөх.
Доор буй Үхэгсдийн орноос

ангижруулах.
²⁵ Бардам хүний гэрийг

ЭЗЭН нураана.
Бэлэвсэн эмэгтэйн хил хязгаарыг

Тэр тогтооно.
²⁶ Ёрын муу төлөвлөгөө

ЭЗЭНий жигшүүр.
Нигүүлсэнгүй үгс Түүнд ариун.
²⁷ Ёс бус ашигт шунагч
гэрийнхэндээ лай тарих.
Хээл хахуулийг үзэн ядагч

амьд гарах.
²⁸ Зөвтүүдийн зүрх яаж хариулахаа

цэгнэх.
Буруутын ам ёрын мууг ундраах.
²⁹ Буруутуудаас ЭЗЭН алс.
Зөвтийн залбирлыг Тэр сонсоно.
³⁰ Гэрэлтсэн харц

зүрхийг баярлуулах.
Сайн мэдээ ясыг шимжүүлэх.
³¹ Амийн сануулгад

дуулгавартай чих
Мэргэдийн дунд байх.
³² Сургамжийг үл ойшоогч
өөрийгөө үл хэрэгсэх.
Сануулгад дуулгавартай нэгэн

ухааныг олж авах.
³³ ЭЗЭНээс эмээхүй нь
мэргэн ухааны сургамж
Алдрын өмнө даруу дорд байдал.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 16-р бүлэг

16 ¹ Зүрхний төлөвлөгөө хүнээс.
Хэлний хариулт ЭЗЭНээс.
² Хүмүүний бүхий л зам

нүдэнд нь цэвэр ч
Сүнсийг дэнслэгч нь ЭЗЭН билээ.
³ Үйлсээ ЭЗЭНд даатга,
бодол санаа чинь биелнэ.
⁴ ЭЗЭН, бүгдийг зорилготой

бүтээсэн тул
Буруутууд шийтгэлийн өдрийнх.
⁵ Зүрх бардам бүгд

ЭЗЭНд жигшүүртэй.
Гар барьсан ч болно,

шийтгүүлэх нь лавтай.
⁶ Энэрэл хайр ба үнэнээр

хилэнц цагаадна.
ЭЗЭНээс эмээвээс

ёр муугаас зайлна.
⁷ Зам нь ЭЗЭНий таалалд нийцсэн

хүмүүнийг
Дайснуудтай нь хүртэл Тэр
эв түнжинтэй байлгана.
⁸ Шударга бусаар олох

үлэмж их орлогоос
Зөвт байдлаар олсон бага нь дээр.
⁹ Хүн замаа зүрхэндээ төлөвлөдөг ч
Түүний алхааг ЭЗЭН чиглүүлдэг.
¹⁰ Хааны уруулд

тэнгэрлэг шийдвэр бий.
Шүүх цагт ам нь

харш юм үйлдэх ёсгүй.
¹¹ Шударга жин ба дэнс ЭЗЭНийх.
Уутан доторх туухай бүхэн нь

Түүний үйлс.
¹² Зөвт байдал нь

хаан ширээний тулгуур.
Цөвт буруу явдал хаадад жигшүүр
¹³ Зөвт уруул хаанд тааллыг олох.
Чигч шударгыг яригчийг

тэрээр хайрлах.
¹⁴ Хааны уур хилэн

үхлийн элч буюу.
Харин мэргэн хүн

түүнийг тайтгаруулмуй.
¹⁵ Хааны нүүрэнд гэрэлтэх

гэрэл дотор амьдрал буй.
Таалал нь хаврын борооны

үүл мэт буюу
¹⁶ Мэргэн ухаан олж авах нь
алтнаас хамаагүй дээр.
Мөн ухаарлыг олж авах нь
мөнгө сонгосноос ч дээр.
¹⁷ Чигч шударга хүмүүсийн харгуй

ёрын муугаас холдоно.
Замаа анхаардаг хүн

амиа хамгаална.
¹⁸ Сүйрлийн өмнө бардам зан
Уналтын өмнө ихэрхүү зан.
¹⁹ Ядуучуудын хамт

даруу сүнстэй байх нь
Бардамнагчдын хамт

арвин олз хувааснаас дээр.
²⁰ Үйл хэрэгтээ анхаарагч нь

амжилтад.
ЭЗЭНд итгэгч нь жаргалд.
²¹ Зүрх мэргэн аваас
ухаарагч хэмээн дуудагдана
Үг амтат бол

ятгалга хүчтэй болно.
²² Мэргэн ухаан хэнд байна
Түүнд амийн ундарга юм.
Мунхаглал, мунхаг хүндээ

шийтгэл.
²³ Мэргэний зүрх амаа сургамжилж,
уруулынхаа ятгалгыг нэмнэ.
²⁴ Тааламжит үгс зөгийн балтай

сархинаг мэт.
Сэтгэлд бурам, ясанд эм буюу.
²⁵ Хүнд өөрт нь зөв мэт зам
Харин эцэс нь үхлийн зам.
²⁶ Ажилчныг ажиллуулагч нь

хооллох хүсэл нь.
Ажилд гуядагч нь

хоосон ходоод нь.
²⁷ Үл бүтэх хүн ёрын мууг малтаж
Хуйхлах гал мэт ярих.
²⁸ Замаасаа гажигч

эвдрэлцлийг тарих.
Хов жив тараагч

дотнын нөхдийг салгах.
²⁹ Хүчирхийлэгч, хөршөө уруу

татаж,
Сайн бус замаар дагуулна.
³⁰ Нүдээ ирмэгч хүн

гаж зүйлсийг сэдэх.
Хөмхийгөө зуугч хүн ёрын мууг

гүйцэтгэх.
³¹ Буурал толгой алдрын титэм.
Зөвт байдлын зам дээр үүнийг

олно.
³² Уурлахдаа удаан хүн
хатан зоригтноос ч дээр.
Сүнсээ захирдаг хүн
хотыг эзлэгчээс ч дээр.
³³ Шавга хаявч шийдвэр бүр нь

ЭЗЭНээс ирдэг.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 17-р бүлэг

17 ¹ Хэрүүлтэй гэрийн

бялхам идээ будаанаас
Амар тайван дундах

хатсан талхны хэлтэрхий нь дээр.
² Гутамшигт хүүг

мэргэн зарц захирч
Гэрийн өв хөрөнгөнөөс

төрөл нь мэт хүртэх.
³ Хайлуур нь мөнгөнд, зуух нь

алтанд,
Хүний зүрхэнд ЭЗЭН шалгуур юм.
⁴ Муу хүн цөвт уруулыг сонсох.
Худалч хүн хорлолын хэлийг

анхаарах.
⁵ Ядууг элэглэгч

Бүтээгчийг нь гутаах.
Гамшигт баясагч

шийтгэлгүй эс үлдэх.
⁶ Ач гуч өтгөсийн титэм.
Азай буурлууд үрсийн алдар.
⁷ Дээдсийн үг хэллэг

мунхагт эс тохирох.
Худал хэлэх нь захирагчид

бүр ч үл нийцэх.
⁸ Хахууль нь өгөгчийнхээ нүдэнд
ид шидийн чулуу мэт
Хаашаа ч эргэсэн амжилт олно, тэр.
⁹ Алдаат үйлдлийг уучилваас

хайрыг татах.
Аливаа хэргийг эргэн сөхвөөс

андаа алдах.
¹⁰ Зэмлэлийн ганц үг

ухаантанд хүрэхдээ
Цохиурын зуун буулт

мулгууд хүрэхээс гүн.
¹¹ Ёрын муу хүн зөвхөн

тэрслэл тарих агаад
Догшин элч түүний эсрэг

илгээгдюү.
¹² Бамбаруушаа булаалгасан

баавгайтай таарах нь
Мунхаглалдаа живсэн

мунхгаас дээр.
¹³ Сайныг саараар хариулагчийн

гэрээс
ёр муу үл салах.
¹⁴ Зөрчилдөөний эхлэл

дусах ус мэт буюу.
Садрахаас нь өмнө хэрүүлийг

зогсоо!
¹⁵ Буруутыг зөвтгөгч ч тэр,

зөвтийг буруутгагч ч тэр
ЭЗЭНд жигшүүртэй.
¹⁶ Мунхаг нэгэн ухаангүй атлаа

ухааныг худалдан авах уу?
Мөнгө гарт нь байлаа гээд

тус болох уу?
¹⁷ Анд нөхөр аваас ямар ч үед

хайрлах.
Ахан дүүс зовлон шаналангийн цагт

дэм болохоор төрөх.
¹⁸ Хөршийнхөө төлөө батлан дааж
Гар баригч нь ухвар мөчид ажээ.
¹⁹ Гэмт үйлдлийг таашаагч нь

хэрүүлд дурлах
Үүдэн босгоо өндөрлөгч нь

яс хугалах.
²⁰ Зальт зүрхтэн үл дэвжих
Мэхлэгч хэлтэн гай зовлонд

унах.
²¹ Мулгууг төрүүлэгч шаналах.
Олиггүйн эцэг эс баярлах.
²² Баяр хөөртэй зүрх болбоос

сайн эм.
Эмтэрсэн сүнс аваас

ясны хувхай өвчин.
²³ Шударга замыг хазайлгахаар
Буруут нь хахууль өвөртлөх.
²⁴ Ухаарагчийн өмнө мэргэн ухаан
Мунхгийн хараанд газрын

хязгаар.
²⁵ Мулгуу хүү эцгийн халаглал.
Төрүүлсэн эхдээ ч уй гашуу.
²⁶ Зөвт нэгнийг торгох нь ч,
Чигч байтал түшмэдийг

ташуурдах нь ч
зүйд эс нийцюү.
²⁷ Мэдлэгтний үг ховор.
Ухаантны сүнс уужим.
²⁸ Дуугүй байваас

мунхаг ч мэргэнд тооцогдох.
Амаа хамхиваас тэрээр
ухаалаг мэт харагдах.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 18-р бүлэг

18 ¹ Сувдаг шунахай хүн

адайр байх.
Саруул ухаан бүрийн эсрэг сөрөх.
² Мулгуу нэгэн ухааныг эс таалан
Зүрхээ л илэрхийлэн ярьдаг.
³ Цөвт нэгэн ирэхэд

жигшүүр ч ирэх.
Гутамшгийн хамт тохуурхал байх.
⁴ Хүмүүний амны үгс гүн ус мэт.
Мэргэн ухааны ундарга

урсах горхин лугаа адил.
⁵ Буруутанд нүүр тал засах ч
Зөвтийг шүүхэд түлхэн унагах ч
Зүйд эс нийцюү.
⁶ Мулгуу нэгний уруул

хэрүүл авчрах.
Ам нь зодуур дуудах.
⁷ Мулгуу нэгний ам

өөрийг нь сүйтгэх.
Уруул нь сэтгэлийг нь урхидах.
⁸ Хов яригчийн үгс амтат идээ мэт
Ходоодны мухарт ч хүрнэ.
⁹ Ажилдаа хойрго хүн
Шамшигдуулагчийн ах дүү юм.
¹⁰ ЭЗЭНий нэр бат цамхаг.
Зөвт нь гүйн ороод аюулгүй.
¹¹ Баячуудын хөрөнгө нь

хүчирхэг хот
Өөрийнх нь төсөөлөлд

өндөр хана мэт буюу.
¹² Сүйрлийн өмнө ихэмсэг зүрх.
Алдрын өмнө даруу дорд байдал.
¹³ Сонсохоосоо өмнө хариу хэлэх нь
мулгуу агаад ичгүүртэй.
¹⁴ Хүмүүний сүнс

өвчнөө тэсвэрлэх авч
Хэн цөхөрсөн сүнсийг

тэнхрүүлэх вэ?
¹⁵ Ухаарагчийн зүрх

мэдлэгийг олж авдаг.
Мэргэний чих мэдлэгийг эрдэг.
¹⁶ Хүнд өгсөн бэлэг сэлт хаалгуудыг нээх.
Хүндэт нэгэнтэй ч хүртэл

учруулах.
¹⁷ Хөрш нь ирж, шалгахаас нааш
Хэрэг явдлаа түрүүлж хэлсэн

хүний л зөв байдаг.
¹⁸ Шавга хаях нь зөрчилдөөнийг

эцэслэх агаад
Шаламгай хүчтэнүүдийн

хоорондохыг ч шийдэх аж.
¹⁹ Тэрсэлдсэн ах дүүс
Хүчирхэг хотоос ч бэрх.
Хэрүүл нь цайзын үүдний хөндөл

мод мэт.
²⁰ Амныхаа үр жимсээр

хүмүүний ходоод дүүрэх.
Уруулынхаа ашиг шимээр цадах.
²¹ Хэл гэдэг амилуулах

бас үхүүлэх хүчтэй
Хэн үүнд дурлана

үр жимсийг нь хүртэнэ.
²² Эхнэр ологч нь сайныг олох.
ЭЗЭНээс бас тааллыг авах.
²³ Ядуу нэгэн өршөөл гуйх.
Баян нэгэн догшноор хариулах.
²⁴ Үерхэгчид нь хүнийг эвдэж болох.
Үнэн хайрлагч нь ахаас ч илүү

эвлэж болох.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 19-р бүлэг

19 ¹ Ядуу атлаа өөлөх гэмгүй

явдалтан нь
Бачит уруултай мулгуу нэгнээс

дээр.
² Хүн мэдлэггүй байваас сайн бус
Хөл яарах аваас зам алдана.
³ Мунхаглал өөрийг нь

сүйрэлд хүргэх атал
Мөнөөхийн зүрх

ЭЗЭНий эсрэг хилэгнэх.
⁴ Баялаг нь баахан найз авчрах.
Ядуу нь ямар ч найзгүй хоцрох.
⁵ Хуурамч гэрч шийтгэлээс эс

мултарна.
Худалч хүн ч дутааж үл чадна.
⁶ Ноёдын ивээлийг олон хүн эрдэг.
Бэлэг өгөгчид хүн бүр найз.
⁷ Ядууг ах дүү нь үзэн яддаг бол
Найз нөхөд нь түүнээс ямар их

холдох бол!
Тэднийг дуудавч тэд алга болно.
⁸ Мэргэн ухааныг олбол

сэтгэлээ хайрлах.
Ухаан бодролыг сахивал

сайныг олох.
⁹ Хуурамч гэрч шийтгэлгүй эс

өнгөрөх.
Худал хэлдэг хүн мөхөх.
¹⁰ Мулгууд тав тух, тансаглал үл

зохих.
Зарц хүн ноёдыг захирах нь

бүр ч эс нийцэх.
¹¹ Ухаалаг хүн ууранд удаан.
Гэмт дайралтыг өнгөрөөх нь
түүний алдар суу.
¹² Хааны хилэгнэх нь

арслангийн архираа.
Түүний таалал нь

өвсөн дээрх шүүдэр.
¹³ Мулгуу хөвгүүн эцэгтээ хорлол.
Яншаа эхнэр үл тасрах дусаал.
¹⁴ Байр, хөрөнгө эцгүүдээс өвлөгдөх.
Ухаалаг эхнэр ЭЗЭНээс ирэх.
¹⁵ Залхуурал гүн нойрыг авчрах.
Лазан хүн өлсөхийн зовлонд өртөх.
¹⁶ Тушаал сахигч аминд.
Замаа үл хайхрагч үхэлд.
¹⁷ Ядууг энэрэгч нь ЭЗЭНд

зээлдүүлэгч
Өгсөн бүгд нь буцаж төлөгдмүй.
¹⁸ Найдлага байхад хүүгээ гэсгээ
Түүний үхлийг бүү хүс.
¹⁹ Хилэн ихтэн торгуулиа хүртэнэ.
Хэрэв түүнийг аварваас
чи үүнийгээ дахих буй заа.
²⁰ Зөвлөгөөг сонсож,

сургамжийг хүлээн авбаас
Хожим ирээдүйд мэргэн байх.
²¹ Бишгүй олон төлөвлөгөө
хүний зүрхэнд байдаг ч
Биелэл болдог нь ЭЗЭНий л

зорилго.
²² Хүнд үнэнч зан эрхэм.
Худалчаас ядуу нэгэн нь дээр
²³ ЭЗЭНээс эмээхүй нь чухам амь.
Үүгээр бялхагч нь амар нойрсож
гай хөнөөл эс амсах.
²⁴ Тавганд хүргэсэн гараа залхуу нь
Татаж амандаа хүргэхдээ хүртэл

залхуурах.
²⁵ Басамжлагчийг саваадваас

гэнэн нэгэн хэрсүүд суралцах
Ухаантныг зэмлэвээс

тэр өөрөө мэдлэгийг олох
²⁶ Эцгээ түрэмгийлж, эхээ туугч

хөвгүүн болбоос
Гутамшиг ба жигшүүрийг

хураана.
²⁷ Хүү минь, сургамж үл сонсвоос
мэдлэгийн үгсээс төөрюү.
²⁸ Үл бүтэх гэрч
Хууль шүүхийг доромжлох.
Буруутын ам ёс бусыг залгих.
²⁹ Басамжлагчдад шийтгэл

зэхээстэй.
Мулгуучуудын нуруунд

зодуур бэлдээстэй.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 20-р бүлэг

20 ¹ Дарс нь басамжлагч,
сархад нь агсамнагч
Мэргэн бус нь эдгээрт хөлчүүрхэх.
² Хааны хилэгнэл арслангийн

архираан
Түүнийг уурлуулах нь
амийнхаа эсрэг нүгэл.
³ Эвдрэлцлээс зайлсхийх нь

хүндэтгэл.
Хэрүүлд ухасхийх нь мунхаглал.
⁴ Залхуу нь цагтаа газраа үл

хагалах.
Ургацын үед олдох юмгүй хоцрох.
⁵ Хүний зүрхэн дэх зорилгууд

гүний ус
Ухаан бодролт хүн

үүнийг гадагш гаргах.
⁶ Өөрийгөө итгэмжит хэмээн

тунхаглах хүн олон ч
Найдвартай гэчихээр хүн олдох

уу?
⁷ Зөвт хүн гэм зэмгүй явах.
Үрс нь түүнээс хойш ч ерөөгдөх
⁸ Шүүлтийн сэнтийд залрагч хаан
Хамаг ёрын мууг

харцаараа шигшинэ.
⁹ Хэн “Би зүрхээ цэвэрлэв
Би нүгэл хилэнцээсээ цэвэршив”

гэж хэлж чадах билээ?
¹⁰ Зөрүүтэй хэмжүүр ба дэнсний
Аль аль нь ЭЗЭНд жигшүүр.
¹¹ Хүүхэд ч үйлдлээрээ,
Цэвэр хийгээд зөв шулууныг
үйлдэх эсэхээрээ танигдана.
¹² Сонсох чих, харах нүдний
Аль алийг нь ЭЗЭН бүтээж өгсөн.
¹³ Нойронд бүү дурла,

эс тэгвээс чи ядуурна
Нүдээ нээ, тэгвэл талхаар цадах

болно.
¹⁴ “Тааруу юм, муу юм” гэсээр

хүмүүс худалдан авдаг ч
Дараа нь түүгээрээ сайрхах аж.
¹⁵ Алт ба эрдэнийн чулуу олон ч
Мэдлэгийн уруул болбоос

хамгийн үнэт гоёл.
¹⁶ Гаднын хүнийг батлан даагчийн
дээлийг ав
Хөндлөнгийн хүний улмаас
түүнийг барьцаал.
¹⁷ Хуурмаг замаар олсон талх

амттай ч
Хайргаар ам нь дүүрнэ, эцэстээ.
¹⁸ Төлөвлөгөө зохиохдоо зөвлөгөө ав.
Мэргэн удирдамжийн дагуу дайт.
¹⁹ Цуу тарааж явагч нууцыг

задруулах тул
Хагархай амтантай бүү орооцолд.
²⁰ Аав ээжийгээ зүхэгчийн дэнлүү
Тас харанхуйд бөхөх.
²¹ Эхэнд түргэн олдсон өв

залгамжлал
Эцэстээ үл ерөөгдөх.
²² “Ёрын муугийн хариуг өгнө дөө,

би” гэж бүү ярь.
ЭЗЭНийг хүлээ, Тэр чамд тусална.
²³ Худал туухай ЭЗЭНд жигшил.
Хуурмаг дэнс сайн зүйл бус.
²⁴ Хүмүүний бүхий л алхааг

ЭЗЭН зааварлах.
Хүн өөрийн замаа хэрхэн ойлгох?
²⁵ “Ариун юм байна” гэж

яаруу хэлчихээд
Амласныхаа дараа эргэцүүлэх нь

хавх аж.
²⁶ Мэргэн хаан буруутнуудыг

ялган шигшиж,
Мөнөөх хэдийг дугуйгаар

бяц дайруулна.
²⁷ Хүний сүнс ЭЗЭНий дэнлүү
Хамаг дотрыг нь нягталюу.
²⁸ Хааныг тогтоогч нь энэрэл хайр

ба үнэн
Хаан сэнтийг тулагч нь

зөвт байдал юм.
²⁹ Залуусын алдар нь хүч тэнхээ.
Өтгөсийн гоёл нь буурал үс.
³⁰ Цохиурын шарх ёрын мууг

цэвэрлэх.
Зодуур нь хамаг дотрыг цэвэрлэх.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 21-р бүлэг

21 ¹ Хааны зүрх ЭЗЭНий мутарт

усны урсгал
Хаа таалсан зүгтээ

Тэр түүнийг чиглүүлэх.
² Хүний зам өөрийн нүдэнд

зөв шударга ч
Зүрхийг дэнслэгч нь ЭЗЭН.
³ Үнэн ба шударгыг үйлдэх нь

ЭЗЭНд
Нядлах тахилаас ч илүү хүлээн

авагдах.
⁴ Ихэмсэг харц, бардам зүрх нь
буруутын дэнлүү бөгөөд

нүгэл ажээ.
⁵ Зүтгэлтэй нэгний төлөвлөгөө нь

элбэг дэлбэгийг.
Адгуу нэгэн зөвхөн ядуурлыг.
⁶ Залилагч хэлээр

эрдэнэсийг олж авах нь
Замхрах уур, үхлийн занга.
⁷ Шударгыг үйлдэхээс

татгалздаг тул
Буруутуудыг хүчирхийлэл нь

залгина.
⁸ Гэмтний зам нь тахир
Гэмгүй цэврийн хандлага нь

чигч шударга.
⁹ Дэндүү яншаа эхнэртэй

нэг байшинд сууснаас
Дээврийн буланд амьдарсан нь

дээр.
¹⁰ Буруутуудын сэтгэл ёрын мууг

хүсэх.
Хөрш нь түүний нүднээс

энэрлийг эс харах.
¹¹ Басамжлагчийг шийтгэвээс
гэнэн хүн мэргэн болох.
Мэргэнийг сургамжлаваас
Тэр өөрөө мэдлэгийг олох.
¹² Буруутын гэрийг
Зөвт Нэгэн ажиглах
Буруу хүнийг мөхөл уруу
Тэрээр унагах.
¹³ Хоосон ядууг хашхирахад
чихээ чи таглаваас
Хожим өөрөө орилон дуудавч
хариуг эс авна.
¹⁴ Нууцхан бэлэг уцаарыг,
Өвөр дэх хахууль хилэнг дарах.
¹⁵ Биелэгдсэн хууль зөвт хүнд баяр,
Ёс бусыг үйлдэгсдэд айдас.
¹⁶ Ухааны замаас гажигч хүн
Үхэгсдийн чуулганд дуусна.
¹⁷ Зугаа цэнгэл хөөвөөс хоосрол.
Дарс, тосонд дурлаваас ядуурал.
¹⁸ Буруут нь зөвтийн,
Зальхай нь чигч шударга нэгний

төлөөс.
¹⁹ Цухалдан яншдаг эмтэй цуг

байснаас
Цөл газар амьдрах нь дээр.
²⁰ Мэргэний гэрт эрдэнэс, тос

тэргүүтэн үлдэвч
Мулгуу хүн тэдгээрийг үрж

барах.
²¹ Зөвт байдал, хайр энэрлийг

мөшгөвөөс
Амь, зөвтөл, алдрыг олох.
²² Мэргэн хүн хүчтэнүүдийн хотыг

авиран дайрдаг
Нөгөөдүүлийн найдаж асан хэрмийг

тэр нураадаг.
²³ Ам хэлээ захирдаг хүн
Амь юугаа зовлон шаналангаас

сахих.
²⁴ Ихэмсэг нэгнийг “Басамжлагч”

гэдэг
Ихэрхүү зан нь дүрэлзэн байдаг.
²⁵ Хойрго залхуугийн хүслэн үхэлд

хүргэх нь
Хэзээд гар нь ажиллахаас

татгалздагийнх.
²⁶ Шунахайрагч өдөржин хүсэх.
Харин зөвт хүн харамгүй өгөх.
²⁷ Буруутын нядлах тахил нь

жигшүүр.
Булай санаалж авчирваас бүр ч

дэндүү.
²⁸ Хуурамч гэрч мөхнө.
Харин сайн сонсдог хүн мөнхөд

ярина.
²⁹ Буруу хүн дүр эсгэх.
Чигч шударга нэгэн замаа ухаарах.
³⁰ ЭЗЭНийг сөрөн чадах мэргэн

ухаан,
бодрол ухаан, зөвлөгөө ч гэж ер

үгүй.
³¹ Хүлэг морьдыг тулааны өдөрт

бэлддэг ч
Ялалт ЭЗЭНийх болой.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 22-р бүлэг

22 ¹ Арвин баялгаас сайн нэр дээр.
Алт, мөнгөнөөс таалал хүндлэл

илүү.
² Баян ядуу хоёрт нийлэх зүйл гэвэл
Хоёуланг бүтээгч нь ЭЗЭН аж.
³ Хэрсүү нь гамшгийг хараад

нуугддаг.
Гэнэн нь угтан явж

эцэстээ шийтгэгддэг.
⁴ ЭЗЭНээс эмээхүй ба даруу дорд

байдалд
Эд баялаг, алдар хүнд, амь нь

шагнал болно.
⁵ Адайрын замд сундуу хийгээд

занга.
Анхаарал болгоомжтон

тэдгээрээс ангид.
⁶ Явах ёстой замаар нь хүүхдийг

сурга.
Тэрээр өтөлсөн ч түүнийг

орхихгүй.
⁷ Баян хүн ядуугийн захирагч.
Өртөн нь зээлдүүлэгчийнхээ зарц.
⁸ Ёсон бусыг таригч нь зүдүүр гай

хураах.
Агсрах хилэнгийнх нь саваа

алга бас болох.
⁹ Өгөөмөр хүн ерөөгддөг нь
Үгээгүйчүүлд хоолноосоо

өгдгийнх.
¹⁰ Басамжлагчийг холдуулваас

хэрүүл зайлах.
Зарга болон зүхэл ч зогсоно.
¹¹ Цэвэр зүрхийг хайрлагч,

нигүүлсэнгүй уруулт хүнтэй
Хаан хүртэл анд нөхөр болох.
¹² ЭЗЭНий мэлмий

мэдлэгийг сахин хамгаалах.
Зальхайн үгсийг Тэрээр

мушгин хол хаях.
¹³ Залхуу хүн “Гадаа арслан байна
Би гудамжинд гарвал алуулах

байх” гэдэг.
¹⁴ Садар самуун эмийн ам гүн

цооног юм.
ЭЗЭНийг хилэгнүүлэгч тийш

унана.
¹⁵ Саваагүй мунхаглал

хүүхдийн зүрхэнд уяатай ч
Сахилгын саваа үүнээс нь

салгаж холдуулах.
¹⁶ Бэлжих гэж ядууг зовоож,
Баяныг зусардагч хүн

хоосролд ордог.

Мэргэдийн үгс

¹⁷ Мэргэдийн үгсэд чих тавь
Мэдлэг ухаанд минь

зүрхээ хандуул!
¹⁸ Хэвлийдээ чи эдгээрийг хадгалж,
Уруулан дээр чинь энэ үгс

бэлэн байваас тааламжтайяа.
¹⁹ Бат итгэл чинь ЭЗЭНд байг гэж

би чамд мэдүүлэв.
²⁰ Би чамд мэдлэг хийгээд зөвлөх үг
гучийг бичиж үлдээсэн биш үү?
²¹ Ингэсэн нь үнэний үгс итгэлтэйг

чамд мэдүүлж,
Илгээсэн нэгэндээ чи үнэн үгийг

эргүүлэн авчрахын тулд юм

шүү!
²² Ядууг ядуу гэж бүү тоно
Зүдэрснийг үүд хаалган дээр

бүү дарла
²³ Тэдний хэргээр заргалдагч нь ЭЗЭН
Тэднийг тоногсдыг Тэр тононо.
²⁴ Ууранд баригдсан хүнтэй бүү нөхөрлө,
Түргэн зантай хүнтэй бүү нийл.
²⁵ Учир нь чи түүний замаар

суралцаж, өөрийгөө занганд

оруулуузай.
²⁶ Гар барин амлаж,
Өрийн төлөө батлан даагчдын нэг

бүү бол.
²⁷ Оронд нь төлөх юм чамд үгүй

болбоос
Ор дэвсгэрийг чинь авах нь юун

билээ?
²⁸ Эцэг өвгөдийнхөө бий болгосон
Эртний хил хязгаарыг

бүү өөрчил!
²⁹ Ажилдаа чадмаг хүнийг чи харсан

уу?
Тэрээр хаадын өмнө зогсоно
Дорд хүмүүст эс үйлчилнэ.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 23-р бүлэг

23 ¹ Захирагчийн хамт

хооллохоор суух үед
Зассан идээг сайтар ажигла.
² Сэтгэл татаж, хүсэл төрсөн ч

хоолой юундаа хутга тулга.
³ Хоол гэдэг хуурмаг тул
Захирагчийн амттанд бүү шуна.
⁴ Хөрөнгөтэй болох гэж

өөрийгөө бүү туйлдуул.
Ухаалаг бай, тэр бодлоосоо

татгалз.
⁵ Эд гэдэг нүдийг олзолдог ч

хармагц зайлдаг
Жигүүр хүртэл ургаад
Бүргэд мэт тэнгэр өөд нисдэг

хуурамч зүйл.
⁶ Атгаг хүний талхнаас бүү ид,

амттаныг нь бүү хүс.
⁷ Тэрээр хоолойд торох хялгас мэт

агаад
“Уу! Ид!” гэж тэр чамд хэлэвч
Үнэндээ зүрх нь чамайг гээгүй

байдаг.
⁸ Идсэн үмх хоолоо чи бөөлжиж,
Элэгсэг үгс чинь ч талаар

өнгөрснийг мэднэ.
⁹ Мунхгийн чихэнд юм бүү ярь
Мэргэн үгсийг чинь тэрээр

басамжилна.
¹⁰ Эртний хил хязгаарыг бүү

өөрчил.
Өнчин хүний газарт түрж бүү ор.
¹¹ Тэднийг өмгөөлөх Золигч хүчтэй
Тэр чамтай тэдний өмнөөс зарга

хэлцэнэ.
¹² Зүрхээ сахилгад,

чихээ мэдлэгийн үгэнд хандуул.
¹³ Сахилгаас хүүхдээ хөндий бүү

байлга.
Саваадлаа гээд тэр үхчихгүй.
¹⁴ Саваагаар занчваас
Үхэгсдийн оронд унахаас аварна.
¹⁵ Зүрх чинь мэргэн байвал, хүү

минь
Зүрх минь ч бас баясна.
¹⁶ Уруул чинь чигч шударгыг

ярихад
Дотор минь хүртэл баярлана.
¹⁷ Зүрх чинь нүгэлтнүүдэд

бүү атаархаг
Өдөр бүр ЭЗЭНээс эмээж амьдар
¹⁸ Ирээдүй чухамдаа буй тул
Итгэл найдвар чинь үл тасарна.
¹⁹ Сонс тэгээд мэргэн бай, хүү минь
Зүрхээ цэх замд чиглүүл.
²⁰ Дарсанд хэт согтогчид бас мах

ховдоглогсодтой бүү нийл
²¹ Согтогчид хийгээд ховдоглогсод

ядуурна.
Нойрмог нь ноорхойгоор

хувцаслана.
²² Төрсөн эцгээ сонс,
Өтөлсөн эхээ анзаар.
²³ Үнэнийг худалдаж ав
Үрж үүнийгээ бүү арилж
Мэргэн ухаан, заавар, бодрол

ухааныг ч бас
²⁴ Машид баясна, зөвт хүний эцэг
Мэргэн хүүг төрүүлэгч нь

түүндээ жаргана.
²⁵ Эцэг, эх чинь баясаг.
Төрүүлсэн тэр эмэгтэй баясаг.
²⁶ Зүрхээ, хүү минь надад өг
Замыг минь ажиглаад

нүд чинь баясна.
²⁷ Янхан эм гүн цооног.
Садар эм хавчиг худаг.
²⁸ Тонуулчин мэт тэрээр

отон хүлээж
Завхайчуудыг олшруулдаг ажээ.
²⁹ Золгүй агаад зовогч нь хэн байв?
Хэрүүл хийгээд гомдлол

хэн тарив?
Шалтаг үгүй атал шарх хэн олов?
Улаан нүдлэгч нь хэн бэ?
³⁰ Дарсанд ойчин живэгсэд,
Найруулсан дарс болгоныг

амсахаар хөөгчид билээ.
³¹ Дарсны улааныг

хундаганы цэлэлзэхийг
Гулгуулан залгилахыг бүү хар.
³² Хорт могой адил эцэстээ
Хазан хатгах бус уу, энэ нь.
³³ Хараанд чинь бусдын эхнэрийг

үзүүлж,
Зүрхэнд чинь самуун зүйл

эргэлдүүлэх бус уу, тэр нь.
³⁴ Далайн дунд дайвалзан хэвтэнэ
Дарвуулын шурагны оройд

өлгөгдөн хэвтэнэ.
³⁵ Чи “Зодоод л байсан, бэртсэнгүй.
Нүдээд л байсан, мэдээгүй.
Би хэзээ сэрэх бол?
Дахиад олоод уух юмсан”

гэх болно.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 24-р бүлэг

24 ¹ Хорон нэгэнд бүү атаарх
Холбогдохыг бүү хүс
² Зүрхнийх нь сэдэл хүчирхийлэл
Уруулынх нь яриа зовлон болой.
³ Мэргэн ухаанаар

гэр орон сүндэрлэж
Бодрол ухаанаар

тэр чухамдаа тогтдог.
⁴ Мэдлэг нь өрөөнүүдийг чинь
Тааламжит үнэт баялгаар дүүргэнэ.
⁵ Чадалтайгаас мэргэн нь
Хүчтэйгээс ухаантай нь илүү.
⁶ Дайтваас мэргэн удирдамжийг

дага.
Зөвлөхүүд арвин аваас ялалт ирнэ.
⁷ Мунхагт мэргэн ухаан нь

дэндүү өндөрдөнө.
Тэрээр хэлцэх хаалганы дэргэд

амаа эс нээнэ.
⁸ Хорон мууг зорьдог нэгэн
Хорлогч хэмээн

зайлшгүй дуудагдана.
⁹ Мунхгийн сэдэл бүр нь нүгэлд
Басамжлагч нь

хүмүүсийн жигшил.
¹⁰ Зовлон шаналангийн цагт

сул байх аваас
Хүч тэнхээ чинь сул аж.
¹¹ Үхэл уруу туугдах

хүмүүсийг
Алагдах газрынхаа зүг гэлдрэх хүмүүсийг
Буцааж авчрахаас хойш бүү суу.
¹² “Харагтун, бид үүнийг мэдээгүй”

гэж чи хэлэх аваас
Зүрхийг чинь дэнслэгч

анхаарахгүй гэж үү?
Сэтгэлийг чинь хамгаалагч

мэдэхгүй гэж үү?
Тэрээр үйлсийнх нь хариуг

хүмүүнд өгөхгүй гэж үү?
¹³ Идээний сайн нь зөгийн бал,

ид хүү минь
Тагнайд чинь чихэрлэг нь

сархинагаас дусах бал.
¹⁴ Мэргэн ухаан болбоос сэтгэлд

чинь үүнтэй адил билээ.
Хэрэв олох аваас

ирээдүйгээ олох агаад
Ингэх аваас найдвар чинь

үл тасарюу.
¹⁵ Буруут чи, зөвтийн байр оронг

отож бүү хэвт.
Амьдран суудаг газрыг нь

бүү хүчирхийл!
¹⁶ Учир нь зөвт нь долоо бүдрэвч

нэг сэхнэ.
Буруут харин гай гамшигт

нэгмөсөн бүдэрнэ.
¹⁷ Дайсан чинь уналаа гээд

бүү баярла.
Тэднийг бүдрэх үед нь

зүрхээ бүү хөөргө!
¹⁸ Эс тэгвээс ЭЗЭН хараад,

үүнийг эс таалах ба
Дайснаас чинь уур хилэнгээ

буцааж магад.
¹⁹ Бурууг үйлдэгчдээс болж бүү уурс,
Ёс бусыг үйлдэгчдэд бүү атаарх.
²⁰ Учир нь ёрын мууд ирээдүй үгүй
Ёс бусын дэнлүү бөхнө.
²¹ ЭЗЭНээс эмээгтүн,
хаанаас эмээгтүн, хүү минь,
Эсэргүү нартай бүү нийл.
²² Эдний гамшиг гэнэт ирнэ.
Дээрх хоёрын хэнээс нь

сүйрэл буусныг
хэн мэднэ?

Мэргэдийн үгсийн хэлхээ

²³ Эдгээр нь ч мэргэдийн үгс юм.
Шүүхдээ тал засах нь

сайн зүйл бус.
²⁴ “Таны зөв” гэж буруутанг

дуудваас хүмүүст зүхэгдэнэ.
Үндэстэндээ зэвүүцэгдэнэ.
²⁵ Тийм хүнийг зэмлэгчдэд

талархал байх.
Тэдний дээр сайн ерөөл

мөн орших.
²⁶ Зүйтэй үгсийг хэлэх нь

уруул дээр үнсэж буй хэрэг.
²⁷ Гаднах ажилаа цэгцэлж,
Талбайд буй юмсаа бэлэн болгож,
дараа нь гэр орноо барь.
²⁸ Хөршийнхөө эсрэг

шалтгаангүйгээр бүү гэрчил,
Уруулаараа бүү мэхэл.
²⁹ “Хийснийг нь би ч мөн түүнд

хийх болно,
Үйлийнх нь дагуу хариу

хүртээнэ дээ”
гэж бүү хэл.
³⁰ Залхуу хүний тариан талбай,
Ухвар мөчидийн усан үзмийн

цэцэрлэгийн дэргэдүүр би

өнгөрөв.
³¹ Харагтун, бүх газарт нь

өргөст бут

битүү ургаж,
Халгайгаар гадарга нь дүүрч,

чулуун хашаа нь нурсан байлаа.
³² Харуутаа л Би үүнийг зүрхэндээ

тусгаж, эндээс сургамж авав.
³³ Жаахан унтаж,

жаахан дугхийгээд,
Гараа жаахан хумхисаар хэвтэх

зуур чинь
³⁴ Ядуурал дээрээс чинь

дээрэмчин мэт,
Гачаал зэвсэгт дайчин мэт

ирэх вий.