Life Word Mission Mongolia

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 9-р бүлэг

Мэргэн ухааны найр

9 ¹ Байшингаа барьж,

долоон баганаа урлав,
мэргэн ухаан.
² Малаа нядлан дарсаа хольж бас

ширээгээ засжээ, тэрээр.
³ Хотын хамгийн өндөрлөгөөс

тэрээр
зарц бүсгүйчүүдээ илгээн зар

тараана
⁴ “Гэнэн нэгэн нь наашаа эргэгтүн!”

гээд
Ухвар мөчид нэгэнд тэрээр
⁵ “Нааш ир, талхнаас минь зоогло
Хольсон дарснаас минь уугтун.
⁶ Гэнэн явдлаа орхин амьд яв
Ухаарлын замаар яв!” гэж

хэлдэг.

Эгэл сургамжууд

⁷ Басамжлагчийг залруулваас
Үл хүндлэлийг хураана.
Буруутыг зэмлэвээс
Өө толбыг хүртэнэ.
⁸ Басамжлагчийг бүү зэмлэ,
Тэр чамайг үзэн ядна.
Мэргэнийг зэмлэ,
Тэр чамайг хайрлана.
⁹ Мэргэнд соёрх
Тэрээр улам мэргэн болно.
Зөвтийг сурга,
Тэрээр мэдлэгээ арвижуулна.
¹⁰ ЭЗЭНээс эмээхүй нь
Мэргэн ухааны эхлэл.
Ариун Нэгэнийг мэдэх нь

ухаарал.
¹¹ Учир нь өдөр хоног чинь надаар

уртсах.
Амьдралын он жилүүд чамд

нэмэгдэх.
¹² Чи мэргэн бол өөртөө л мэргэн

байгаа хэрэг.
Чи басамжилдаг аваас өөрөө л

үүнийгээ үүрэх болно.

Мунхагийн урилга, амлалт

¹³ Мулгуу эмэгтэй нь

чимээ дуулиантай.
Гэнэн агаад тэр юу ч мэддэггүй.
¹⁴ Гэрийнхээ үүдэнд,

хотын өндөрлөг газруудын
суудал дээр тэр суун
¹⁵ Харгуй замаараа цэх алхан

явагсдыг дууддаг.
¹⁶ “Гэнэн нэгэн нь нааш эргэгтүн”

гээд
Ухвар мөчид нэгэнд тэрээр
¹⁷ “Хулгайн ус чихэрлэг
Нууцалсан талх амттай” гэдэг.
¹⁸ Үхдэл болохоо тэрээр

эс харах агаад
Үхэгсдийн орны гүнд тэр эмийн

зочид буйг эс мэдэх ажээ.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 10-р бүлэг

Соломоны мэргэн үгс

10 ¹ Соломоны сургаалт үгс.
Мэргэн хүү эцгийн баяр

баясгалан,
Мулгуу хүү эхийн зовлон.
² Буруугаар олдсон эрдэнэс

ашиг эс авчрах.
Зөвт байдал үхлээс гэтэлгэх.
³ Зөвт хүний өлсөхийг ЭЗЭН эс

тэвчих.
Буруутын хомхойрлыг харин

хөсөр хаях.
⁴ Гар лазан аваас ядуу зүдүүг авчрах.
Гар хичээнгүй аваас баян

чинээлэг болгох.
⁵ Ухаалаг хүү зунаар жимс түүх.
Ургацын цагт нойртой хүү

гутамшгийг хураах.
⁶ Ерөөл нь зөвтийн тэргүүн дээр

орших.
Хүчирхийлэл нь буруутын аманд

нууцлагдах.
⁷ Зөвтийн дурсамж нь ерөөл.
Буруутын нэр нь ялзрал.
⁸ Мэргэн зүрх тушаалыг хүлээж

авна.
Чалчаа мунхаг сүйрнэ.
⁹ Өөлөх гэмгүй явагч нь аюулаас

ангид.
Замаа муруйлгагч нь илчлэгдэнэ.
¹⁰ Нүдээ ирмэгч нь гай тотгорыг

авчирна.
Чалчаа мунхаг нь сүйрнэ.
¹¹ Зөвтийн ам нь амийн ундарга.
Буруутын аманд хүчирхийлэл

нууцлагдах.
¹² Үзэн ядалт эвдрэлцлийг төрүүлэх.
Хайр бүх гэмт үйлдлийг далдлах.
¹³ Ухаарагчийн амнаас мэргэн ухаан

олдоно.
Ухвар мөчдийн нуруунд саваа

зориулагдана.
¹⁴ Мэргэд мэдлэгийг хуримтлуулна.
Мунхгийн ам сүйрэлд ойртоно.
¹⁵ Баячуудын хөрөнгө баячууддаа

бэхлэлт цайз.
Ядуусын үгүйрэл ядуустаа балгас.
¹⁶ Зөвтийн ацаг хөлс нь амь.
Буруутын үр ашиг нь нүгэл.
¹⁷ Сургамжийг сахидаг хүн

амийн харгуйгаар.
Гэсгээлийг хэрэгсдэггүй хүн

төөрлийн жимээр.
¹⁸ Худалч уруул үзэн ядалтаа

нууцлах.
Мулгуу хүн базаахгүй үг тараах.
¹⁹ Үг олшроход гэмт үйлдэл

зайлшгүй.
Хэлээ захирагч хэрсүүгээс

зайлбаргүй.
²⁰ Зөвтийн хэл цэвэр мөнгө.
Буруутын зүрх үнэ цэнэгүй.
²¹ Зөвтийн уруул олныг тэжээх.
Мунхгуудын үхэл ухаан дутахаас

болох.
²² ЭЗЭНий ерөөл баяжуулах бөгөөд
Зовлон зүдүүр үл нэмнэ.
²³ Булай үйл хийх нь

мулгууд баясгалан.
Мэргэн үйл нь

ухаарагч нэгэнд таалал.
²⁴ Буруутын дээр айдаг юм нь буух.
Зөвтийн хүсэл соёрхогдох.
²⁵ Хуй салхи шуурчээ,
буруутууд алга болох.
Зөвт нь мөнхийн суурьтай байх.
²⁶ Залхуу хүн заран илгээгчдэдээ
Шүдэнд орсон цуу,

нүдэнд орсон утаа мэт.
²⁷ ЭЗЭНээс эмээхүй нь

амьдралыг уртасгах.
Буруутын он жилүүд богиносох.
²⁸ Зөвтийн найдвар нь

баяр хөөр авчирдаг.
Буруутын хүлээлт хоосон хоцордог.
²⁹ ЭЗЭНий зам өөлөх гэмгүйд

өмөг түшиг,
Ёс бусыг үйлдэгсдэд сүйрэл.
³⁰ Зөвт нь мөнхөд үл хөдлөх.
Буруут нь газрыг эс өвлөх.
³¹ Зөвтийн ам мэргэн ухааныг

гаргана.
Хорон хэл харин огтлогдоно.
³² Зөвтийн уруул тааллыг,
Буруутын ам хор хөнөөлийг л

мэднэ.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 11-р бүлэг

11 ¹ Дэнс хуудуутай аваас

ЭЗЭНд жигшил.
Туухай төгс болбоос

Түүнд тааламж.
² Дээрэнгүй нь үл хүндлэлийг

дагуулна.
Дарууд мэргэн ухаан оршино.
³ Чигч шударга хүмүүсийг
хоёргүй үнэнч нь удирдах
Бачит хүмүүсийг
худал хуурмаг нь хөнөөх.
⁴ Уур хилэнгийн өдөр

баялаг тус үл болмуй
Үхэл ирвээс

зөвт байдал л чөлөөлмү.
⁵ Зөвт байдал нь гэм зэмгүй хүний

замыг тэгшлэх.
Бурууталдаа цөвт нэгэн ойчих.
⁶ Чигч шударга хүмүүсийг

зөвт байдал нь аврах.
Зальхай хүмүүс

хомхойролдоо баригдах.
⁷ Буруутыг үхэхэд хүлээлт нь

ор мөргүй болох.
Хорон муугийн горьдлого нь ч

тасрах.
⁸ Зөвт нь зовлон шаналангаас гарч,
Буруут нь түүний оронд орму.
⁹ Сүсэг бишрэлгүй нь

амаараа хөршөө хөнөөнө.
Зөвт хүн мэдлэгээр аврагдана.
¹⁰ Зөвтүүдийг дэвжихэд

хотоороо баярлах.
Буруутууд мөхөхөд уухай

хадаах.
¹¹ Чигч шударга хүмүүсийн ерөөлөөр

хот нь дэвжин дээшлэх.
Буруутуудын ам түүнийг

доош нураах.
¹² Хөршдөө зэвүүцэгч нь

ухвар мөчид.
Ухаан бодролтой хүн дуугүй.
¹³ Илүү үгтэн нууцыг задруулах.
Итгэлт сүнстэн хэргийг нууцлах.
¹⁴ Удирдамжгүй аваас

ард түмэн мөхөх.
Харин олон зөвлөхтэй аваас

аврагдах.
¹⁵ Гаднын хүний төлөө

батлан даах нь
гай гамшиг авчрах.
Үүнээс зайлсхийгч нь

аюулгүй суух.
¹⁶ Нигүүлсэнгүй эмэгтэй

алдрыг авах.
Шаргуу дайчин эр баялгийг олох.
¹⁷ Энэрэнгүй хүн

амин сэтгэлээ тэтгэнэ.
Хэрцгий ширүүн хүн

лайгаа эдэлнэ.
¹⁸ Буруут нь хуурмаг хонжоо олно.
Зөвийг таригч нь

жинхэнэ шагнал хүртэнэ.
¹⁹ Зөвийг тууштай дагавал амийг.
Буруу мууг мөшгөвөл үхлийг.
²⁰ Бачит зүрхтэн

ЭЗЭНий жигшлийг

төрүүлдэг бол
Гэм зэмгүй алхагч нь

Түүний таалалд нийцдэг.
²¹ Буруут нь шийтгэлгүй хоцрохгүй

нь баттай.
Зөвтийн үр удам

чөлөөлөгдөх нь лавтай.
²² Үзэсгэлэнтэй атлаа

ухваргүй эмэгтэй нь
Гахайн хоншоорт зүүсэн

алтан гархи мэт ажгуу.
²³ Зөвтийн хүсэл зөвхөн сайныг.
Буруутын горьдлого уур хилэнг.
²⁴ Харамгүйгээр тараах хүн арвижих.
Хэт гамнах хэрнээ

ядуу тарчиг болох.
²⁵ Ерөөлийн хүн тосон чөмөглөх.
Өрөөлийг ундлагч

өөрөө ундлуулах.
²⁶ Үр тариагаа нууцалдаг нэгнийг

хүмүүс зүхнэ.
Үүнийгээ харин худалдагчийн

толгой дээр ерөөл оршино.
²⁷ Сайныг хайгч нэгэн ивээл

тааллыг олох.
Ёрын мууг хөөцөлдөгч нэгэн дээр

тэр нь ирэх.
²⁸ Зөөрөндөө найдагч нь зулгарах.
Зөвт нь навч адил дэлгэрэх.
²⁹ Гэртээ лай таригч салхийг өвлөнө.
Мунхаг нь мэргэн зүрхтний боол

болно.
³⁰ Зөвт хүний үр жимс нь

амийн мод.
Мэргэн хүн бусдыг өөртөө татах.
³¹ Зөвт нь хүртэх ёстойгоо

газар дээр хүртдэг бол
Буруут хийгээд нүгэлт нь

хэр илүү хүртэх бол!

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 12-р бүлэг

12 ¹ Сургамжийг хайрлагч нь

мэдлэгт хайртай.
Гэсгээлтийг зүхэгч нь

харанхуй бүдүүлэг.
² Сайн хүн ЭЗЭНий тааллыг олдог.
Баширыг сэдэгчийг

Тэр буруутгадаг.
³ Гэм буруугаар хүн эс оршин

тогтнох.
Зөвтийн үндэс хэзээд

хөдөлшгүй байх.
⁴ Зохистой сайн эхнэр

нөхрийн титэм.
Гутамшигт эхнэр ясанд нь буглах

идээ бээр.
⁵ Зөвтийн санаа зүйтэй.
Буруутын удирдамж хуудуутай.
⁶ Буруутын үгс нь цус урсгахаар

отно.
Чигч шударга хүмүүсийн ам

тэднийг аварна.
⁷ Буруутууд үлдэхгүй сүйрч устана.
Зөвтийн орон гэр нь бат зогсоно.
⁸ Хэрсүү хүн хүндэтгэл магтаалыг.
Гуйвдаг зүрх гадуурхлыг.
⁹ Талх хомс

өөрийгөө өргөмжилснөөс
Туслах зарцтай

хүндлэлгүй нэгэн нь дээр.
¹⁰ Зөвт нэгэн малынхаа амийг ч

хэрэгсэх
Буруутуудын энэрэл нь ч

үл хэлтрүүлэх.
¹¹ Газраа тариалагч цадах талхтай.
Утгагүй хоосныг мөшгөгч

ухаан хомстой.
¹² Буруут нь ёрын муу олзыг хүснэ.
Зөвтийн үндэс үр жимс ургуулна.
¹³ Цөвт муу нь уруулынхаа гэмт

үйлдэлд урхидуулна.
Зөвт нь зовлон шаналангаас ч

зайлна.
¹⁴ Амных нь үр жимс хүнийг

сайнаар цатгадаг.
Гарынх нь үйлс эргээд хүмүүнд

цутгадаг.
¹⁵ Мунхгийн зам нүдэнд нь зөв.
Мэргэн нэгэн зөвлөгөөг сонсох.
¹⁶ Мунхгууд уураа даруй үзүүлэх.
Хэрсүү нь басамжлалыг

үл хэрэгсэх.
¹⁷ Үнэнийг яригч нь зөвийг.
Хуурамч гэрчлэгч заль мэхийг.
¹⁸ Бодлогогүй яриа нь

илдээр дүрэх мэт.
Харин мэргэн хүний хэл

илааршлыг авчрах.
¹⁹ Үнэнч уруул үүрдийг авах.
Худалч хэл хормыг л давах.
²⁰ Ёрын мууг сэдэгсдийн зүрхэнд

заль мэх.
Амар тайвныг зөвлөгсдөд

баяр баясгалан.
²¹ Зөвтийг хор хөнөөл нөмрөхгүй.
Буруутын гай тотгор дундрахгүй.
²² Худалч уруул ЭЗЭНд жигшүүр.
Хуудуугүй загнагсад Түүнд

таалал.
²³ Хэрсүү нэгэн мэдлэгээ далдлах.
Мулгуучуудын зүрх

мунхаглалаа зарлах.
²⁴ Зүтгэлтэй хүний гар

удирдан дагуулна.
Лазан хүн албадлагын ажил хийнэ.
²⁵ Шаналал хүмүүний зүрхийг

дарамтлах.
Сайн үг баярлуулах.
²⁶ Зөвт нь хөршдөө хөтөч болох.
Буруутын зам бусдыг будлиулах.
²⁷ Лазан нь ангийн махаа ч

эс шарах атал
Зүтгэлт нь үнэт өмчийг олно.
²⁸ Зөвийн харгуйд амь.
Зам дээр нь үхэл үгүй.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 13-р бүлэг

13 ¹ Мэргэн хүү

эцгийнхээ сургамжийг авах.
Басамжлагч нь зэмлэлийг

үл сонсох.
² Амныхаа үр жимснээс хүн

сайныг иднэ.
Зальхай хүмүүс

хүчирхийллийг хүснэ.
³ Амаа захирах нь

амийн хамгаалалт.
Уруулаа ангалзуулах нь сүйрэл.
⁴ Залхуугийн сэтгэл өлөн байвч

үл хүртэнэ.
Хичээнгүй нэгний сэтгэл цадна.
⁵ Худал хуурмагийг зөвтөн нь

зүхнэ.
Буруутыг ичгүүр, гутамшиг

дагана.
⁶ Гэмгүй нэгнийг

зөвт байдал нь өмгөөлөх.
Гэм буруу нь

нүгэлтнийг хөмрүүлэх.
⁷ Хоосон хэрнээ баян аяглах.
Хөрөнгөтэй атлаа ядуу царайлах.
⁸ Хүний баялаг амийнх нь төлөөс

буюу.
Хоосон ядуу нь занал эс сонсюу.
⁹ Зөвтийн гэрэл бадарна.
Буруутын дэнлүү бөхнө.
¹⁰ Их зангаас мэтгэлцээн маргаан.
Зөвлөгөөг авагсдад мэргэн ухаан.
¹¹ Гэнэт олсон эд хөрөнгө хорогдох.
Хөдөлмөр шингэсэн аваас

арвижих.
¹² Найдвар сунжирваас

зүрхний өвчин.
Хүсэл биелвээс амийн мод.
¹³ Үгийг үл тоомсорлох нь өр.
Зарлигаас эмээх нь шагнал.
¹⁴ Мэргэний сургаал болбоос

амийн ундарга.
Үхлийн занганаас

энэ л зайлуулдаг.
¹⁵ Бодол сайн аваас нигүүлсэл.
Бачит хүмүүсийн зам бэрх.
¹⁶ Хашир хэрсүү нь

бодолтой үйлдэх.
Харин мунхаг нь

мулгуугаа дэлгэх.
¹⁷ Элч буруут аваас гай зовлон.
Элч нь итгэлт болбоос илааршил.
¹⁸ Сургамжийг үл ойшоогчдод
ядуурал ба үл хүндлэл.
Гэсгээлтийг сахигчдад алдар хүнд.
¹⁹ Хүсэл биелэх нь сэтгэлийн бурам.
Ёрын муугаасаа салах нь

мулгууд ичгүүр.
²⁰ Мэргэнийг дагавал мэргэн.
Мулгуутай нөхөрлөвөл хорлол.
²¹ Нүгэлтнүүдийг мөшгөдөг нь

гай зовлон.
Зөвт хүмүүсийг шагнадаг нь

сайн сайхан.
²² Сайн хүний өв ач гучдаа
Нүгэлт нэгэн эд хураавч зөвтөд.
²³ Ядуу хүний талбайд

арвин хүнс байх боловч
Шударга шүүлт үгүй бол
Тэр нь хамагдан арилна.
²⁴ Хүүгээ саваанаасаа хэлтрүүлэгч

нь
түүнийг үзэн ядагч юм.
Хүүгээ сахилгажуулахдаа хойрго

бус нь түүнийг
хайрлагч юм.
²⁵ Зөвт нь сэтгэлээ цадтал хооллох.
Буруутын гэдэс өлөн хоосон явах.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 14-р бүлэг

14 ¹ Мэргэн эмэгтэй

гэрээ төвхнүүлэх.
Мунхаг нь гэрээ гардан нураах.
² Чигч алхагч нэгэн ЭЗЭНээс эмээх.
Замаасаа гажигч хүн

Түүнийг жигших.
³ Мунхагуудын ам нуруун дундуур нь

татах саваа.
Мэргэний уруул

өөрсдийг нь хамгаалах.
⁴ Шар эс байваас тэжээлийн тэвш

хоосон.
Шарын хүч байх аваас

орлого арвин.
⁵ Гэрч итгэмжит аваас үл хуурах.
Гэрч хуурамч болбоос

худал үгс урсгах.
⁶ Басамжлагч мэргэн ухааныг хайвч

эс олох.
Ухаарагч нэгэнд мэдлэг нь

хялбар байх.
⁷ Мулгуутай ханилагч нь
Ухаарлын уруулыг эс сонсмуй.
⁸ Хэрсүүгийн мэргэн ухаан нь
замаа ухаарах явдал.
Мулгуугийн мунхаглал нь

заль мэх.
⁹ Ялын тахилыг мунхгууд басах.
Бурханы таалалд чигч шударга

хүн баясах.
¹⁰ Зовогч зүрх зовлонгоо мэдэх.
Баяр хөөрийг нь гаднын хүн

үл хуваалцах.
¹¹ Гэм буруутнуудын өргөө нурах.
Чигч шударга хүмүүсийн

овоохой дэвжих.
¹² Хүнд өөрт нь зөв мэт зам
Харин эцэс нь үхлийн зам.
¹³ Инээж байвч

зүрх хөндүүрлэж болох.
Хөөрөн баясахын эцэс

уй гашуу ирж болох.
¹⁴ Тэрслүү зүрхтэн замнаснаараа авна.
Сайн хүн ч үйлдсэнээрээ хүртэнэ.
¹⁵ Гэнэн хүн үг бүхэнд итгэх.
Хэрсүү хүн алхмаа ухаарах.
¹⁶ Мэргэн нь эмээж,

ёрын муугаас зайлсхийх.
Мунхаг нь догширч адгах.
¹⁷ Цочмог ууртай нь мулгууг үйлдэх.
Баширыг сэдэгч үзэн ядагдах.
¹⁸ Гэнэнчүүдийн өв мулгуу.
Ухаалгуудын титэм нь мэдлэг.
¹⁹ Ёрын муу нь сайны өмнө сөгдөх.
Буруутан нь зөвтийн үүдэнд

сөхрөх.
²⁰ Ядуу хүн хөршдөө хүртэл зүхэгдэх

атал
Баян хүнд найз нөхөр олон.
²¹ Хөршөө гадуурхагч нь нүгэлтэн.
Ядуу зүдүүг нигүүлсэгч жаргалтай

яа.
²² Ёрын мууг сэдэгчид
Төөрөлд хүрэх бус уу?
Харин сайныг сэдэгчид
Хайр энэрэл ба үнэнийг олюу.
²³ Зүтгэл бүхэн ашиг авчрах
Хоосон яриа ядууралд хүргэх.
²⁴ Мэргэдийн титэм нь

тэдний баялаг.
Мулгуучуудын мунхаглал нь

ердөө л мунхаглал.
²⁵ Үнэнч гэрч амийг аврах.
Худлыг тургигч нь урвагч.
²⁶ ЭЗЭНээс эмээгчдэд бат итгэл.
Энэ нь хүүхдүүдэд нь хоргодох

газар.
²⁷ ЭЗЭНээс эмээхүй нь амийн

ундарга.
Үхлийн занганаас энэ л

зайлуулдаг.
²⁸ Түмэн олон болбоос хааны сүр

хүч
Албатгүй ноён мөхөлд.
²⁹ Уурлахдаа удаан нь ухаан дүүрэн.
Түргэн зантай нь мунхаглалыг

дээдэлнэ.
³⁰ Махбодын амь нь уужуу зүрх.
Ясыг ялзруулагч нь хүсэл тачаал.
³¹ Ядууг дарлах нь
Бүтээгчийг нь доромжилж буй

хэрэг.
Үгээгүйд элэгсэг хандагч нь
Түүнийг хүндэтгэж буй хэрэг.
³² Буруутан муу үйлийнхээ төлөө
хөсөр хаягдах.
Зөвт нэгэн үхсэн ч
хоргодох газар олох.
³³ Мэргэн ухаан, ухаардаг нэгний
зүрхэнд нутаглах.
Мунхгуудын зүрхнээс тэр эс

олдох.
³⁴ Үндэстний алдар зөв шударгад.
Ард түмний гутамшиг нүгэлд.
³⁵ Хааны таалал мэргэн зарцад.
Түүний хилэн гутамшгийг

авчрагчдад.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 15-р бүлэг

15 ¹ Эелдэг хариулт уурыг

зайлуулах.
Эвгүй үгс хилэнг хөдөлгөх.
² Мэргэдийн хэл мэдлэг тараах.
Мулгуучуудын ам

мунхаглал оргилуулах.
³ ЭЗЭНий мэлмий хаа сайгүй.
Ёрын муу хийгээд сайныг ч бас

харах.
⁴ Амарлингуй хэл амийн мод.
Хазааргүй хэл сүнсний бусниулал.
⁵ Эцгийн сургамж мунхагт

эс тоомсорлогдох.
Түүний гэсгээлийг

хэрсүү нэгэн сахих.
⁶ Зөвт хүний гэрт арвин их баялаг.
Буруутын орлого

харин лай ланчиг.
⁷ Мэргэн хүний уруул
Мэдлэг дэлгэрүүлдэг бол
Мулгуучуудын зүрх тийм бус.
⁸ Буруутын өргөл ЭЗЭНд адлагдах.
Чигч шударга хүмүүсийн залбирал
Түүнд таалагдах.
⁹ Буруутын зам ЭЗЭНд жигшүүр.
Зөвийг мөшгөгчийг Тэр хайрлана.
¹⁰ Замаасаа гажигсдад хатуу сахилга.
Гэсгээлтийг үзэн ядагсдад үхэл.
¹¹ Үхэгсдийн орон хийгээд Сүйрлийн газар
ЭЗЭНий өмнө байхад
Хүний хөвгүүдийн зүрх бүр ч ил

бус уу?
¹² Басамжлагч нь зэмлэгчийг

хайрладаггүй.
Тэрээр мэргэн хүн уруу зүглэхгүй.
¹³ Зүрх хөгжилтэй бол царай

тунгалаг.
Зүрх шаналахад сүнс зовууртай.
14 Ухаарагч хүний зүрх

мэдлэгийг эрэх.
Мулгуучуудын ам

мунхаглалд идээших.
¹⁵ Шаналагчдын өдрүүд

хэцүүгээр дүүрэн.
Хөгжилтэй зүрхэнд

найр наадам дүүрэн.
¹⁶ ЭЗЭНээс эмээн хомсхон суух нь
Асар их хөрөнгөтэй бас

түгшүүртэй сууснаас дээр.
¹⁷ Үзэн ядалтаар бордсон

шарын махнаас,
Үнэн хайр буй газрын

өвсөн хоол дээр.
¹⁸ Хурц зантай хүн хэрүүл өдөөх.
Уурлахдаа удаан хүн

маргааныг намжаах.
¹⁹ Залхуугийн зам

сундуугаар дүүрэн.
Чигч шударгын жим

шулуун чигээрээ.
²⁰ Мэргэн хүү эцгийгээ баярлуулах

атал
Мулгуу хүн эхийгээ ч

үл тоомсорлох.
²¹ Ухаан тарчиг мунхаглалд хөөрөх.
Ухаарагч хүн цэх замаар явах.
²² Зөвлөмж дутсанаас

төлөвлөгөө бүтэлгүйтэх.
Зөвлөх олон болбоос

бүтэмжтэй болох.
²³ Онож хэлсэн хариултад

хүн бүр баярладаг.
Цагаа олсон үг юутай сайхан бэ!
²⁴ Бодлоготой хүнийг

амийн зам дээш хөтлөх.
Доор буй Үхэгсдийн орноос

ангижруулах.
²⁵ Бардам хүний гэрийг

ЭЗЭН нураана.
Бэлэвсэн эмэгтэйн хил хязгаарыг

Тэр тогтооно.
²⁶ Ёрын муу төлөвлөгөө

ЭЗЭНий жигшүүр.
Нигүүлсэнгүй үгс Түүнд ариун.
²⁷ Ёс бус ашигт шунагч
гэрийнхэндээ лай тарих.
Хээл хахуулийг үзэн ядагч

амьд гарах.
²⁸ Зөвтүүдийн зүрх яаж хариулахаа

цэгнэх.
Буруутын ам ёрын мууг ундраах.
²⁹ Буруутуудаас ЭЗЭН алс.
Зөвтийн залбирлыг Тэр сонсоно.
³⁰ Гэрэлтсэн харц

зүрхийг баярлуулах.
Сайн мэдээ ясыг шимжүүлэх.
³¹ Амийн сануулгад

дуулгавартай чих
Мэргэдийн дунд байх.
³² Сургамжийг үл ойшоогч
өөрийгөө үл хэрэгсэх.
Сануулгад дуулгавартай нэгэн

ухааныг олж авах.
³³ ЭЗЭНээс эмээхүй нь
мэргэн ухааны сургамж
Алдрын өмнө даруу дорд байдал.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 16-р бүлэг

16 ¹ Зүрхний төлөвлөгөө хүнээс.
Хэлний хариулт ЭЗЭНээс.
² Хүмүүний бүхий л зам

нүдэнд нь цэвэр ч
Сүнсийг дэнслэгч нь ЭЗЭН билээ.
³ Үйлсээ ЭЗЭНд даатга,
бодол санаа чинь биелнэ.
⁴ ЭЗЭН, бүгдийг зорилготой

бүтээсэн тул
Буруутууд шийтгэлийн өдрийнх.
⁵ Зүрх бардам бүгд

ЭЗЭНд жигшүүртэй.
Гар барьсан ч болно,

шийтгүүлэх нь лавтай.
⁶ Энэрэл хайр ба үнэнээр

хилэнц цагаадна.
ЭЗЭНээс эмээвээс

ёр муугаас зайлна.
⁷ Зам нь ЭЗЭНий таалалд нийцсэн

хүмүүнийг
Дайснуудтай нь хүртэл Тэр
эв түнжинтэй байлгана.
⁸ Шударга бусаар олох

үлэмж их орлогоос
Зөвт байдлаар олсон бага нь дээр.
⁹ Хүн замаа зүрхэндээ төлөвлөдөг ч
Түүний алхааг ЭЗЭН чиглүүлдэг.
¹⁰ Хааны уруулд

тэнгэрлэг шийдвэр бий.
Шүүх цагт ам нь

харш юм үйлдэх ёсгүй.
¹¹ Шударга жин ба дэнс ЭЗЭНийх.
Уутан доторх туухай бүхэн нь

Түүний үйлс.
¹² Зөвт байдал нь

хаан ширээний тулгуур.
Цөвт буруу явдал хаадад жигшүүр
¹³ Зөвт уруул хаанд тааллыг олох.
Чигч шударгыг яригчийг

тэрээр хайрлах.
¹⁴ Хааны уур хилэн

үхлийн элч буюу.
Харин мэргэн хүн

түүнийг тайтгаруулмуй.
¹⁵ Хааны нүүрэнд гэрэлтэх

гэрэл дотор амьдрал буй.
Таалал нь хаврын борооны

үүл мэт буюу
¹⁶ Мэргэн ухаан олж авах нь
алтнаас хамаагүй дээр.
Мөн ухаарлыг олж авах нь
мөнгө сонгосноос ч дээр.
¹⁷ Чигч шударга хүмүүсийн харгуй

ёрын муугаас холдоно.
Замаа анхаардаг хүн

амиа хамгаална.
¹⁸ Сүйрлийн өмнө бардам зан
Уналтын өмнө ихэрхүү зан.
¹⁹ Ядуучуудын хамт

даруу сүнстэй байх нь
Бардамнагчдын хамт

арвин олз хувааснаас дээр.
²⁰ Үйл хэрэгтээ анхаарагч нь

амжилтад.
ЭЗЭНд итгэгч нь жаргалд.
²¹ Зүрх мэргэн аваас
ухаарагч хэмээн дуудагдана
Үг амтат бол

ятгалга хүчтэй болно.
²² Мэргэн ухаан хэнд байна
Түүнд амийн ундарга юм.
Мунхаглал, мунхаг хүндээ

шийтгэл.
²³ Мэргэний зүрх амаа сургамжилж,
уруулынхаа ятгалгыг нэмнэ.
²⁴ Тааламжит үгс зөгийн балтай

сархинаг мэт.
Сэтгэлд бурам, ясанд эм буюу.
²⁵ Хүнд өөрт нь зөв мэт зам
Харин эцэс нь үхлийн зам.
²⁶ Ажилчныг ажиллуулагч нь

хооллох хүсэл нь.
Ажилд гуядагч нь

хоосон ходоод нь.
²⁷ Үл бүтэх хүн ёрын мууг малтаж
Хуйхлах гал мэт ярих.
²⁸ Замаасаа гажигч

эвдрэлцлийг тарих.
Хов жив тараагч

дотнын нөхдийг салгах.
²⁹ Хүчирхийлэгч, хөршөө уруу

татаж,
Сайн бус замаар дагуулна.
³⁰ Нүдээ ирмэгч хүн

гаж зүйлсийг сэдэх.
Хөмхийгөө зуугч хүн ёрын мууг

гүйцэтгэх.
³¹ Буурал толгой алдрын титэм.
Зөвт байдлын зам дээр үүнийг

олно.
³² Уурлахдаа удаан хүн
хатан зоригтноос ч дээр.
Сүнсээ захирдаг хүн
хотыг эзлэгчээс ч дээр.
³³ Шавга хаявч шийдвэр бүр нь

ЭЗЭНээс ирдэг.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 17-р бүлэг

17 ¹ Хэрүүлтэй гэрийн

бялхам идээ будаанаас
Амар тайван дундах

хатсан талхны хэлтэрхий нь дээр.
² Гутамшигт хүүг

мэргэн зарц захирч
Гэрийн өв хөрөнгөнөөс

төрөл нь мэт хүртэх.
³ Хайлуур нь мөнгөнд, зуух нь

алтанд,
Хүний зүрхэнд ЭЗЭН шалгуур юм.
⁴ Муу хүн цөвт уруулыг сонсох.
Худалч хүн хорлолын хэлийг

анхаарах.
⁵ Ядууг элэглэгч

Бүтээгчийг нь гутаах.
Гамшигт баясагч

шийтгэлгүй эс үлдэх.
⁶ Ач гуч өтгөсийн титэм.
Азай буурлууд үрсийн алдар.
⁷ Дээдсийн үг хэллэг

мунхагт эс тохирох.
Худал хэлэх нь захирагчид

бүр ч үл нийцэх.
⁸ Хахууль нь өгөгчийнхээ нүдэнд
ид шидийн чулуу мэт
Хаашаа ч эргэсэн амжилт олно, тэр.
⁹ Алдаат үйлдлийг уучилваас

хайрыг татах.
Аливаа хэргийг эргэн сөхвөөс

андаа алдах.
¹⁰ Зэмлэлийн ганц үг

ухаантанд хүрэхдээ
Цохиурын зуун буулт

мулгууд хүрэхээс гүн.
¹¹ Ёрын муу хүн зөвхөн

тэрслэл тарих агаад
Догшин элч түүний эсрэг

илгээгдюү.
¹² Бамбаруушаа булаалгасан

баавгайтай таарах нь
Мунхаглалдаа живсэн

мунхгаас дээр.
¹³ Сайныг саараар хариулагчийн

гэрээс
ёр муу үл салах.
¹⁴ Зөрчилдөөний эхлэл

дусах ус мэт буюу.
Садрахаас нь өмнө хэрүүлийг

зогсоо!
¹⁵ Буруутыг зөвтгөгч ч тэр,

зөвтийг буруутгагч ч тэр
ЭЗЭНд жигшүүртэй.
¹⁶ Мунхаг нэгэн ухаангүй атлаа

ухааныг худалдан авах уу?
Мөнгө гарт нь байлаа гээд

тус болох уу?
¹⁷ Анд нөхөр аваас ямар ч үед

хайрлах.
Ахан дүүс зовлон шаналангийн цагт

дэм болохоор төрөх.
¹⁸ Хөршийнхөө төлөө батлан дааж
Гар баригч нь ухвар мөчид ажээ.
¹⁹ Гэмт үйлдлийг таашаагч нь

хэрүүлд дурлах
Үүдэн босгоо өндөрлөгч нь

яс хугалах.
²⁰ Зальт зүрхтэн үл дэвжих
Мэхлэгч хэлтэн гай зовлонд

унах.
²¹ Мулгууг төрүүлэгч шаналах.
Олиггүйн эцэг эс баярлах.
²² Баяр хөөртэй зүрх болбоос

сайн эм.
Эмтэрсэн сүнс аваас

ясны хувхай өвчин.
²³ Шударга замыг хазайлгахаар
Буруут нь хахууль өвөртлөх.
²⁴ Ухаарагчийн өмнө мэргэн ухаан
Мунхгийн хараанд газрын

хязгаар.
²⁵ Мулгуу хүү эцгийн халаглал.
Төрүүлсэн эхдээ ч уй гашуу.
²⁶ Зөвт нэгнийг торгох нь ч,
Чигч байтал түшмэдийг

ташуурдах нь ч
зүйд эс нийцюү.
²⁷ Мэдлэгтний үг ховор.
Ухаантны сүнс уужим.
²⁸ Дуугүй байваас

мунхаг ч мэргэнд тооцогдох.
Амаа хамхиваас тэрээр
ухаалаг мэт харагдах.

"СОНСДОГ" Сургаалт Үгс 18-р бүлэг

18 ¹ Сувдаг шунахай хүн

адайр байх.
Саруул ухаан бүрийн эсрэг сөрөх.
² Мулгуу нэгэн ухааныг эс таалан
Зүрхээ л илэрхийлэн ярьдаг.
³ Цөвт нэгэн ирэхэд

жигшүүр ч ирэх.
Гутамшгийн хамт тохуурхал байх.
⁴ Хүмүүний амны үгс гүн ус мэт.
Мэргэн ухааны ундарга

урсах горхин лугаа адил.
⁵ Буруутанд нүүр тал засах ч
Зөвтийг шүүхэд түлхэн унагах ч
Зүйд эс нийцюү.
⁶ Мулгуу нэгний уруул

хэрүүл авчрах.
Ам нь зодуур дуудах.
⁷ Мулгуу нэгний ам

өөрийг нь сүйтгэх.
Уруул нь сэтгэлийг нь урхидах.
⁸ Хов яригчийн үгс амтат идээ мэт
Ходоодны мухарт ч хүрнэ.
⁹ Ажилдаа хойрго хүн
Шамшигдуулагчийн ах дүү юм.
¹⁰ ЭЗЭНий нэр бат цамхаг.
Зөвт нь гүйн ороод аюулгүй.
¹¹ Баячуудын хөрөнгө нь

хүчирхэг хот
Өөрийнх нь төсөөлөлд

өндөр хана мэт буюу.
¹² Сүйрлийн өмнө ихэмсэг зүрх.
Алдрын өмнө даруу дорд байдал.
¹³ Сонсохоосоо өмнө хариу хэлэх нь
мулгуу агаад ичгүүртэй.
¹⁴ Хүмүүний сүнс

өвчнөө тэсвэрлэх авч
Хэн цөхөрсөн сүнсийг

тэнхрүүлэх вэ?
¹⁵ Ухаарагчийн зүрх

мэдлэгийг олж авдаг.
Мэргэний чих мэдлэгийг эрдэг.
¹⁶ Хүнд өгсөн бэлэг сэлт хаалгуудыг нээх.
Хүндэт нэгэнтэй ч хүртэл

учруулах.
¹⁷ Хөрш нь ирж, шалгахаас нааш
Хэрэг явдлаа түрүүлж хэлсэн

хүний л зөв байдаг.
¹⁸ Шавга хаях нь зөрчилдөөнийг

эцэслэх агаад
Шаламгай хүчтэнүүдийн

хоорондохыг ч шийдэх аж.
¹⁹ Тэрсэлдсэн ах дүүс
Хүчирхэг хотоос ч бэрх.
Хэрүүл нь цайзын үүдний хөндөл

мод мэт.
²⁰ Амныхаа үр жимсээр

хүмүүний ходоод дүүрэх.
Уруулынхаа ашиг шимээр цадах.
²¹ Хэл гэдэг амилуулах

бас үхүүлэх хүчтэй
Хэн үүнд дурлана

үр жимсийг нь хүртэнэ.
²² Эхнэр ологч нь сайныг олох.
ЭЗЭНээс бас тааллыг авах.
²³ Ядуу нэгэн өршөөл гуйх.
Баян нэгэн догшноор хариулах.
²⁴ Үерхэгчид нь хүнийг эвдэж болох.
Үнэн хайрлагч нь ахаас ч илүү

эвлэж болох.